Board Talk: ‘De mbo’er is de held van de energietransitie’

Wat betekent de huidige crisis voor de energietransitie in de Metropool Amsterdam?

Everhardt: “Het is vandaag 7 mei en ik kan de toekomst niet voorspellen, maar ik heb er vertrouwen in dat de energietransitie doorzet. Wij als overheid laten deze agenda in elk geval niet los. Ook zie ik dat bij veel organisaties projecten gewoon doorlopen. Ondernemers zijn druk met overleven en de lage olieprijzen zullen de boel misschien wat vertragen, maar tegelijkertijd zoeken ondernemers ook continu naar kansen. Die liggen in de energiesector. Sterker nog: de energietransitie zou wel eens een extra banenmotor kunnen worden, eentje die nodig is omdat veel andere sectoren in de problemen komen.”

Baarsma: “We zien dat door de lage olieprijs projecten rondom die energietransitie minder rendabel worden. Het zou helpen als de rijksoverheid vasthoudt aan het klimaatbeleid en nadenkt over hoe de CO2-heffing wel kan worden ingevoerd, bijvoorbeeld door andere belastingen te verlagen. Dan worden duurzame energieprojecten weer rendabel. Ook zien we dat veel consumenten nu gestopt zijn met het verduurzamen van hun huis, dat ze hun beschikbare geld liever op de spaarrekening zetten. Dat wil niet zeggen dat ze het helemaal niet meer gaan doen, maar ze hebben een extra zetje nodig om tijdens deze crisis de goede afslag te nemen. Als bank kunnen wij consumenten helpen met verduurzamingsadvies bij woningaankoop of verbouwing en een met een voordeliger hypotheektarief bij label-A-woningen. Ook ondernemers kunnen we zo’n zetje geven. Zo zijn bedrijven die verduurzamen en bijdragen aan de energietransitie meer toekomstvast en dus minder risicovol voor een bank. Ik had graag gezien dat de overheid bij het beschikbaar stellen van garanties bij overbruggingskredieten hierover criteria met de banken had opgesteld.”

Everhardt: “Dat snap ik goed. De eerste reactie van de overheid was goed. Het Rijk heeft een financiële bazooka afgeschoten om werkgevers en werknemers dichtbij elkaar te houden en om de fouten die bij de vorige crisis zijn gemaakt te voorkomen. Nu moeten we het vervolg van deze steun goed vormgeven en samen optrekken richting Den Haag. Zodat iedereen zijn verantwoordelijkheid kan nemen om bedrijven te ondersteunen. We moeten daarbij ook erkennen dat we niet alle faillissementen kunnen voorkomen.”

Baarsma: “Daarom is het belangrijk dat wij in gesprek zijn. Samen kunnen we een goed beeld schetsen van de sectoren die het moeilijk hebben en de middelen die beschikbaar zijn zo goed mogelijk inzetten. De regio Groot-Amsterdam wordt harder geraakt door de crisis dan de rest van Nederland. Alleen al vanwege de sectorstructuur met veel horeca, maar ook omdat we hier een prachtig ecosysteem hebben van kleine, middelgrote en grote bedrijven in zowel zakelijke als creatieve sectoren, die elkaar onderling versterken. Dat noemen we agglomeratie-effecten. De kleintjes zijn de luizen in de pels van de grote bedrijven en creatieve en IT-bedrijven jagen productiviteitsverhoging aan. Als bedrijven omvallen, is dat een groot risico voor de stad vanwege het wegvallen van agglomeratie-effecten.”

“We moeten de netwerken in stand houden, onderzoeken wat de nou echt vitale sectoren voor de toekomst zijn. Energie is er daar zeker een van.”

Everhardt: “Daar ben ik het helemaal mee eens. Als overheid moeten we goed luisteren en dat doen we ook al. We moeten de netwerken in stand houden, onderzoeken wat de nou echt vitale sectoren voor de toekomst zijn. Energie is er daar zeker een van.”

Baarsma: “Als stad hebben we straks specifieke overschot- en tekortsectoren. Met TechConnect richten we ons op tekorten in de techsector. Misschien moeten we iets vergelijkbaars opzetten voor de energiesector. We hebben enorm veel handjes nodig om ons elektriciteitsnet te verzwaren en de energietransitie, of preciezer: de elektrificatie, te kunnen realiseren. De transitie stokt nu omdat er een tekort is aan dat soort mensen. We hebben een EnergyConnect nodig.”

Everhardt: “Zeker! Dit is de befaamde kans om een stap vooruit te zetten. We hebben daarvoor allerlei instrumenten in handen, bijvoorbeeld onze samenwerking op MRA-niveau, ook met het UWV.”

Baarsma: “Alliander en andere partijen in de energiesector zijn hier de natuurlijke bondgenoten. Natuurlijk zijn dat elektriciteitsproducenten maar ook brancheorganisaties van sectoren waar overschotten ontstaan door deze crisis. Wij zijn ook graag behulpzaam.

Everhardt, lachend: “Dit gaat gebeuren hoor. We hebben zo ontzettend veel mensen nodig voor die energietransitie. Niet alleen ingenieurs, maar ook bouwers en ander technisch personeel.”

Baarsma: “Je hebt helemaal gelijk Victor. Er is veel uitvoerend werk. Leidingen leggen. Bouwen. De mbo’er is de held van de energietransitie.”

Barbara Baarsma, Directievoorzitter Rabobank Amsterdam 

Zowel de gemeente als de Rabobank investeren al flink in de energietransitie. De gemeente onderzoekt bijvoorbeeld de oprichting van het fonds Invest-MRA. Rabobank stimuleert de verduurzaming van woningen met onder meer Greenhome en groene hypotheken.

Baarsma: “Wereldwijd staat de Rabobank in de top tien van financiers van hernieuwbare energie en ook in Nederland is de bank één van de grootste financiers, bijvoorbeeld van windturbines. Als van oorsprong boerenbank zijn we vroeger en grootschaliger met windenergie begonnen, doordat boeren op het erf de eerste windturbines neerzetten. Naast bancair kapitaal kan Invest-MRA aanvullend zijn door durfkapitaal beschikbaar te stellen aan startups en scale-ups in de energietransitie. Die vernieuwers zijn nodig als luis in de pels van grote bedrijven om de sector als geheel verder te brengen. Vanuit Rabobank hebben we specifiek voor de MRA een team van duurzaamheidsbankiers en van bankiers die zich richten op startups en scale-ups. Die richten zich juist ook op partijen die een bijdrage leveren aan de energietransitie.”

Everhardt: “Dat is zeer welkom, want we moeten juist in deze sector blijven investeren — ook al kampen we nu met een aantal minnen in onze begroting. Daarover zitten we ook aan tafel met Den Haag. Invest-NL zal kansen bieden voor onze regio en de vraag is hoe we daar als regio optimaal gebruik van kunnen en gaan maken.”

Meneer Everhardt, uw collega Marieke van Doornick maakte begin april bekend dat het donutmodel van Kate Raworth een belangrijke rol gaat spelen bij de circulaire ambities van de stad. Wat betekent dat model voor de energietransitie?

Everhardt: “Veel. Het donutmodel is een goed concept dat ons richting geeft en laat zien dat we een bepaald soort economie willen vertegenwoordigen. Dat we bezig zijn met het klimaatvraagstuk en rekening houden met de grenzen van wat onze planeet aankan. Voor ondernemers is het belangrijk om ruimte te hebben. Ik zie ontzettend veel kansen en groei voor ondernemers om te investeren in de energietransitie “

“Ook is de samenwerking tussen steden en hun ommeland van belang. Amsterdam heeft namelijk de ruimte van het ommeland keihard nodig om haar energiedoelstellingen te halen, bijvoorbeeld om windparken aan te kunnen leggen.”

Baarsma: “Ik vind de economische onderbouwing van het donutmodel wat mager, maar ik vind zeker dat er interessante elementen inzitten, ook voor de MRA. Neem inclusiviteit. De energietransitie kost geld, ook van burgers. Het is dus belangrijk dat we oog hebben voor de betaalbaarheid van de transitie. Ook is de samenwerking tussen steden en hun ommeland van belang. Amsterdam heeft namelijk de ruimte keihard nodig om haar energiedoelstellingen te halen, bijvoorbeeld om windparken aan te kunnen leggen. Ook agrarisch gezien is dat ommeland interessant voor de stad. We hebben misschien wel het rijkst gevarieerde agrarische omgeving ter wereld, maar toch hebben onze maaltijden gemiddeld wel 30.000 kilometer gereisd. Als bank streven wij naar kortere voedselketens, ook omdat die kringlooplandbouw mogelijk maken, wat weer helpt bij de energietransitie. Als wij dat landelijke gebieden beter gebruiken, en de boeren daar een redelijke prijs betalen, dan kunnen zij dat geld weer investeren in slimmere logistieke oplossingen en duurzamere productie. Zo kan die korte voedselketen bijdragen aan de energietransitie. We zien dat de huidige crisis, waar mensen soms misgrijpen in de schappen, het bewustzijn over waar ons voedsel vandaan komt vergroot. Wij investeren bijvoorbeeld ook in Support Your Locals NL, een nationale campagne waar veel Amsterdams ondernemerschap achter zit.”

Everhardt: “De opgave van de energietransitie is dermate groot dat als we naar oplossingen zoeken, we ze nooit alleen binnen onze gemeentegrens kunnen oplossen. We hebben elkaar binnen de MRA nodig. Ik heb daarnaast veel vertrouwen in de korte ketens die je noemt Barbara. Ik hoop dat we dat goede verhaal hierover ook na de crisis weten vast te houden. Of gaan we dan toch weer kiezen voor die goedkopere producten van verder weg?”

Baarsma: “Hier kan de overheid een belangrijke rol in spelen. De CO2-heffing is tijdelijk uitgesteld, maar ik denk eigenlijk dat we hier niet mee moeten wachten. Ik wil de belastingdruk niet verhogen, dus we moeten vooral schuiven. Met deze belasting kunnen we terugval naar oud gedrag voorkomen.”

Everhardt: “Dat denk ik ook. We moeten het instrumentarium dat we als overheid hebben hiervoor gericht inzetten.”

Victor Everhardt, Wethouder Economische Zaken Gemeente Amsterdam

Wat zijn eigenlijk jullie persoonlijke overwegingen om te werken aan de energietransitie? Waarom vinden jullie die zo belangrijk?

Everhardt: “Het is noodzakelijk. Ik ben in de wereld van het politieke bestuur gestapt om aan dit soort complexe vraagstukken een serieuze bijdrage te kunnen leveren. Het vraagt om een lange adem, ook vanuit de politiek, omdat de resultaten van wat je doet in dit soort complexe veranderingen uiteindelijk pas op de lange termijn zichtbaar zijn.”

Baarsma: “Ik denk dat ik als econoom wat kan toevoegen aan het beleid. En daarnaast heb ik ook een persoonlijke reden: ik hou van het leven. Ik gun anderen na mij ook een goed leven. Daarom moeten we binnen de grens van de aan ons toebedeelde milieugebruiksruimte blijven. Daar wil ik me voor blijven inspannen.”

Tekst: Mirjam Streefkerk

Board Talk

Het interview met Barbara Baarsma en Victor Everhardt is deel 2 uit de reeks Board Talk. Hierin praten we met Boardleden over de grootste uitdagingen voor de Amsterdamse metropool. Een regio die een duurzame, gezonde leefomgeving biedt, verantwoorde digitalisering en waardevol werk voor iedereen. Dit zijn ook de belangrijkste thema’s voor Amsterdam Economic Board. Lees ook de andere interviews in de serie Board Talk.

Wat de Board doet binnen de energietransitie

Met ons initiatief LEAP staan we aan het begin van impactvolle veranderingen in de datacenterketen. Wil je meedoen met de LEAP coalitie en deelnemen aan een pilot, neem dan contact op met: Marjolein Bot.

In het kader van de coronacrisis werkt de Board aan economisch herstel met respect voor de klimaatopgave. Lees hier hoe we dat doen.

Lees meer over onze grootstedelijke uitdaging Energie.

Wil jij voortaan ons belangrijkste nieuws in je mailbox ontvangen? Meld je dan hier aan voor onze maandelijkse Board Update.