Preventieve gezondheidszorg is ‘keiharde noodzaak’

Voorkomen is beter dan genezen. Zeker in een tijd waar de gezondheidszorg onder druk staat door stijgende kosten, vergrijzing en personeelstekort. Amsterdam Economic Board werkt daarom in het initiatief Preventie met partners aan de versterking en stimulering van preventiemaatregelen in de Amsterdamse regio.

Een gezondheidsbeleid organiseren dat gericht is op preventie, is een heel complexe opgave, meent Kim Brouwers, Impact Manager van het Diabetes Fonds. “Wie bepaalt wat de meest effectieve preventieve maatregelen zijn, en wanneer mag je spreken van succes?”

“Recent hebben wij de activiteiten van het Diabetes Fonds grondig geëvalueerd”, vervolgt Brouwers. “Wat zijn onze prioriteiten, wat zijn de acties die daar het meest aan bijdragen? En wat kunnen we doen om die impact te vergroten? Mijn nieuwe functie als Impact Manager is in het leven geroepen om scherper te sturen op resultaten onder de streep.”

Duurzame verandering

De Nationale Suiker Challenge is een heel succesvolle actie van het Diabetes Fonds. Jaarlijks gaan ruim 75.000 Nederlanders de uitdaging aan en eten een week lang producten met zo min mogelijk toegevoegde suikers.

“Uit kwalitatief onderzoek blijkt dat 85 procent van de deelnemers ook maanden later nog veel bewuster naar etiketten kijkt”, vertelt Brouwers. “Een geweldig resultaat, dat nog veel groter zou kunnen zijn als we meer druk kunnen zetten op voedselproducenten. Dat lukt veel beter als je optrekt met een brede coalitie van eensgezinde maatschappelijke partners.”

Brede netwerkfunctie

Die noodzaak voor samenwerking is één van de redenen waarom het Diabetes Fonds deelneemt aan het initiatief Preventie van Amsterdam Economic Board. “Om diabetes te bestrijden, moet je aan veel verschillende knoppen draaien, en het resultaat ligt altijd in de combinatie”, motiveert Brouwers.

“Wij willen graag leren van de aanpak van andere partijen. Tegelijkertijd proberen we onze impact door samenwerking vergroten”, vervolgt ze. “Amsterdam Economic Board is bij uitstek een partij die dit mogelijk maakt, met zijn brede netwerkfunctie en strategisch-maatschappelijke agendasetting. Wij verwachten daarom veel van dit nieuwe preventie initiatief en de inzichten van de andere deelnemers.”

Multidisciplinaire aangelegenheid

Ook Machteld Kors, director strategic development van UNStudio, ziet uit naar het Werkatelier Preventie. Kors is betrokken lid van onze Network Council. Het wereldwijd opererende architectenbureau UNStudio tekende onder meer voor het nieuwe Qatarese metronetwerk, het Helmondse Brainport Smart District en de Booking-campus op het Oosterdokseiland in Amsterdam.

“Het ontwikkelen van dit soort grote projecten is in toenemende mate een multidisciplinaire aangelegenheid”, vertelt Kors. “Zelf ben ik architectuurhistoricus, en ik zie hoe onze ontwerpers steeds intensiever samenwerken met bijvoorbeeld sociologen of experts op het gebied van duurzaamheid en het vormgeven van ervaringen.”

Cruciale oriëntatiefase

“Om het beste eindresultaat te bereiken, is het belangrijk dat we al die verschillende experts en disciplines zo vroeg mogelijk bij een project betrekken”, vervolgt Kors. “Je maakt dan namelijk al heel veel keuzes die op dat moment misschien onbelangrijk lijken, maar die later grote invloed hebben op bijvoorbeeld leefbaarheid of CO2-voetafdruk.”

Investeerders krijgen hier volgens Kors ook steeds meer oog voor. Ze reserveren daarom meer tijd voor de cruciale oriëntatiefase. Dit is voor Kors en UNStudio ook een belangrijke reden om deel te nemen aan het initiatief Preventie en de eveneens door Amsterdam Economic Board geïnitieerde Regionale Preventie Coalitie.

Verschillende perspectieven

“Gezondheid en inclusiviteit zijn belangrijke thema’s in vrijwel al onze projecten”, vertelt Kors. “We kijken daarom zo vroeg mogelijk naar mogelijkheden om onze designs daar op af te stemmen. Dankzij dit preventie-initiatief brengen we nieuwe inzichten vanuit veel verschillende perspectieven bij elkaar. Daardoor kunnen we onze projecten nog beter afstemmen op de veelzijdige behoeftes van de gebruikers.”

Net als Brouwers onderschrijft Kors de noodzaak om op meetbare resultaten te sturen. “Bij de ontwikkeling van de Booking campus zijn wij uitgegaan van talrijke aannames over de impact van design en inrichting op de gebruikers”, illustreert ze. “Bijvoorbeeld het gebruik van licht of de mogelijkheid veel te bewegen. Dan wil je natuurlijk wel weten of dat effect sorteert.”

Bewezen effectiviteit

Om die aannames te verifiëren, startten UNStudio en Booking na oplevering van de campus een zogenaamde post occupancy evaluation: een onderzoek naar het effect van het design op gebruikers. Kors: “Met de hulp van vastgoedhoogleraar Nils Kok van de Universiteit van Maastricht, leggen we briefing en designkeuzes naast kwalitatief onderzoek naar het welbevinden en werkplezier van in de campus werkzame Booking-medewerkers.”

“De inzichten die we daarmee ophalen, passen we toe bij andere projecten”, bevestigt Kors. “Waar mogelijk in combinatie met inzichten vanuit andere disciplines. Ik denk dat dit ook de grote meerwaarde kan zijn van het preventie-initiatief: door al die verschillende inzichten te bundelen, wordt het formuleren van bewezen effectieve strategieën veel makkelijker.”

Systemische verandering

Het sturen op datagedreven inzichten behoort voor Robert Metzke tot de kerntaken van zijn functie als Global Head Sustainability van Philips. Ook is hij lid van onze Board. “Als producent van duurzame zorgtechnologie zijn wij sinds 2020 geheel CO2-neutraal”, vertelt hij. “We overtuigden nu ook bijna de helft van onze 15.000 toeleveranciers om zich aan dezelfde science-based doelstellingen te committeren.”

Volgens Metzke toont onderzoek aan dat de zorgsector wereldwijd meer CO2 uitstoot dan alle lucht- en scheepvaart tezamen. “Tegelijk heeft de helft van de mensheid überhaupt geen toegang tot de gezondheidszorg. Dat zet de zorg onder immense druk”, stelt hij. “De inzet op preventieve gezondheidszorg is ook daarom een keiharde noodzaak. En dit soort wicked problems kun je simpelweg niet binnen één organisatie oplossen.”

Perfect startpunt

Met Kim Brouwers en Machteld Kors onderschrijft Metzke daarom het ‘grote belang’ van het initiatief Preventie. “Je kunt niet van de overheid verwachten dat ze dit probleem oplost”, meent hij. “Echte vooruitgang vereist systemische veranderingen door de gehele maatschappij. Steeds meer bedrijven en andere organisaties willen daarin hun rol pakken, maar weten vaak niet waar te beginnen. Het platform van Amsterdam Economic Board is een perfect startpunt.”

Metzke is als Boardlid nauw betrokken bij de initiatieven Data Commons Collective en Health Data Space Amsterdam. “We werken daarmee hard aan het activeren van relevante data”, vertelt hij. “Die wordt op grote schaal geproduceerd, maar nog veel te weinig omgezet in waardevolle inzichten. Dat komt onder meer doordat de ethische, juridische en technische kaders ontbreken voor het ontsluiten van data in de publieke sfeer. Wij ontwikkelen daar de spelregels voor.”

Persoonlijke feedback

Als de (privacy)belangen van deelnemers gegarandeerd zijn, kan deze data voor grote veranderingen zorgen, gelooft Metzke. “Gepersonaliseerde feedback is een zeer krachtig middel om gezonder gedrag te stimuleren”, illustreert hij. “Simpel voorbeeld: een met sensor uitgeruste tandenborstel, die de gebruiker vertelt dat die ‘structureel vergeet linksonder goed te poetsen’. Ook op grotere schaal is dit een krachtige aanjager van positieve gedragsverandering.”

In het verlengde hiervan ziet Metzke ook grote waarde in de kracht van communities. “Onze Pregnancy Plus-app brengt bijvoorbeeld zwangere vrouwen in contact, zodat ze elkaar kunnen adviseren en ondersteunen”, vertelt hij. “Dat levert een echte bijdrage aan het voorkomen van bijvoorbeeld premature geboortes en baby’s met ondergewicht. En dus ook het voorkomen van stress, ziektes en achterstanden bij jonge moeders.”

Ook hier ziet Metzke belangrijke meerwaarde voor de initiatieven van Amsterdam Economic Board. “We hebben het over een zeer diverse metropool met 2,5 miljoen inwoners. Met de inzichten die wij voortbrengen, vergroten we de sociaal-economische impact van preventiebeleid, en de brede welvaart in de regio. Tegelijk kunnen we mensen de mogelijkheden aanreiken om zichzelf vooruit te helpen. Dat vind ik een zeer motiverende gedachte.”

Tekst: Arnoud Groot