Jopie Nooren: ‘Krachten bundelen en voortbouwen op wat al in gang is gezet’

“Onze economische ontwikkeling wordt momenteel geremd. We hebben niet meer mensen en niet meer geld. Bovendien is meer niet altijd beter. Als we willen samenwerken aan brede welvaart zijn er nieuwe aanpakken en instrumenten nodig. Iedereen moet daar een inspanning voor leveren”, zegt Nooren tijdens een gesprek over Kiezen voor wat nodig is voor de Metropool van Morgen. Het werken aan deze oproep markeerde de start van de beweging Anders kijken, anders doen.

Jopie Nooren onderschrijft het gedachtengoed van Anders kijken, anders doen. Ze is overtuigd van de noodzaak om een nieuwe toekomst te realiseren voor de Metropool Amsterdam, waarin het voor iedereen prettig wonen en werken is. Tegelijkertijd, zegt ze, “kunnen we als Amsterdam Economic Board niet zeggen dat onze prioriteiten dé prioriteiten van alle organisaties in de metropool moeten zijn. Wel hebben we de uitdaging om organisaties te verleiden om die prioriteiten te omarmen. Daarover moeten we het gesprek met elkaar aangaan. De Formule 1 op Circuit Zandvoort draagt niet bij aan het verbeteren van de balans tussen mens en natuur, maar mag wel van de rechter. Dan is het dus de uitdaging om bijvoorbeeld als vergunningverstrekkende gemeente afspraken te maken met de organisatie over wat die bijdraagt aan de klimaatopgave. De kunst is om organisaties niet af te schrikken, maar met alle kennis en inzichten naast bedrijven te staan en nieuwe, duurzame oplossingen te realiseren. Waarbij we er wel op moeten letten dat we de daad bij het woord voegen.”

Jopie Nooren

Wat doet de HvA zelf al?

“Als Hogeschool van Amsterdam herkennen we de uitgangspunten van de oproep. Ons instellingsplan, getiteld de Hogeschool in 3D, staat voor duurzaamheid, verantwoorde digitalisering en diversiteit en inclusie. We maken duurzame keuzes, maar kunnen het ons niet altijd permitteren om principieel te zijn. We zijn als hogeschool bijvoorbeeld liever niet afhankelijk van grote technologiebedrijven, maar soms zijn er nog geen goede alternatieven beschikbaar. Bijvoorbeeld omdat de privacy niet geborgd kan worden.”

“We zijn een organisatie in transitie. Neem bijvoorbeeld duurzaam bankieren: ASN en Triodos staan bekend als de meeste duurzame banken, maar voor hen zijn hogescholen en universiteiten nog te complexe en grote organisaties om als klant te hebben. Wel kunnen we een signaal aan de markt afgeven door de bijdrage van andere banken aan duurzaamheid en een inclusieve maatschappij mee te wegen in de aanbesteding. We merken nu al dat banken dit relevant vinden en zich op die punten aan het doorontwikkelen zijn. Zo dragen we bij aan vernieuwing van binnenuit.”

“In al onze opleidingen is duurzaamheid een thema. Bij zorgopleidingen gaat het bijvoorbeeld over verspilling van materialen en digitale dienstverlening en bij economische opleidingen over het brede welvaartsbegrip. Dat laat onverlet dat we nog steeds mensen opleiden voor de luchtvaartindustrie. Ik geloof in vernieuwing van binnenuit. Onze studenten en onderzoekers kunnen in deze sector organisaties helpen om de goede stappen te zetten. Zo doen onze studenten onderzoek naar vliegen op waterstof.”

Wat vind je van het negende uitgangspunt: We moeten ervoor zorgen dat het gemakkelijker wordt om van elkaar te leren en samen te werken aan innovaties?

“Dit is een goed uitgangspunt. Maar laten we vooral voortbouwen op bestaande initiatieven en op de kennis en inzichten die er al zijn. Bij ons werken zestig lectoren met onderzoeksgroepen in onze Centers of Expertise aan praktijkonderzoek, gericht op de maatschappelijke opgaven van de Metropool Amsterdam, zoals bewegingsprogramma’s voor kinderen. We hebben duizenden studenten die onderzoek kunnen en willen doen. Dat talent kunnen we samen benutten: de jongeren die wij opleiden zijn de veranderaars van de toekomst. Die hebben enorme denk- en doekracht, zijn creatief en wendbaar. Daar moeten we samen beter gebruik van maken.”

Zijn we als regio innovatief genoeg?

“We zijn hartstikke innovatief en er zijn fantastische nieuwe technologieën en oplossingen. Door die technologieën verandert het werk en hebben bedrijven hebben andere soorten kwaliteiten nodig. Meer mensen hebben we niet, daarom moeten we anders gaan werken. Ook daar kunnen we onze innovatiekracht voor gebruiken.”

“De Groeifondsaanvraag de Nationale LLO-Katalysator (een project van mbo’s, hogescholen en universiteiten dat een impuls aan een leven lang ontwikkelen moet geven, red.) geeft het onderwijs de ruimte om met bedrijven op het gebied van energie- en grondstoftransities te verkennen hoe we werkprocessen slimmer kunnen vormgeven. Soms moeten mensen zich bijscholen, soms omscholen. De uitdaging is ook om mensen die nu aan de kant staan kansen te bieden. We hebben net een prachtig project afgerond waarin we aangetoond hebben dat mensen in de bijstand die intensief begeleid worden meer kans hebben op een betaalde baan als zij een deel van het geld mogen behouden bovenop hun uitkering. We moeten er dan dus voor zorgen dat het aantrekkelijker wordt om te gaan werken.”

“Ik twijfel of het nodig is om altijd maar wat nieuws te doen. Ik denk dat we ons ook moeten focussen op duurzame implementatie. HvA-lector Roeland van Geuns, inmiddels opgevolgd door Anna Custers, heeft in meerdere gemeenten met zijn onderzoeksgroep gekeken naar het succes van interventies tegen armoede: Van Schulden naar kansen. Zijn belangrijkste aanmoediging: bedenk geen nieuwe interventies, maar implementeer breder wat al werkt. Probeer maatschappelijke initiatieven duurzaam te financieren in plaats van eenmalig een pilot te doen. Ik denk dat datzelfde voor heel veel initiatieven geldt. Niet elke keer weer het wiel uitvinden, maar duurzaam maken wat werkt.”

Het meedoen van burgers komt ook nadrukkelijk terug in de uitgangspunten. Wat vind je daarvan?

“Burgercollectieven rondom energie dienen hierbij vaak als ‘het goede voorbeeld’. Je kunt hier natuurlijk niet op tegen zijn, maar dit soort initiatieven komen vaak bij mensen vandaan die al iets te zeggen hebben in onze regio. Mensen die al invloed hebben en weten hoe ze goed iets moeten neerzetten. Die participatie moeten we echter veel breder aanmoedigen en organiseren. Als er écht brede welvaart is, nemen we in die initiatieven mensen mee met een diverse achtergrond en uit alle gebieden in de metropool. Om die groepen te bereiken is samenwerking met maatschappelijke organisaties essentieel. Mede daarom vind ik het goed dat we die nadrukkelijker gaan betrekken.”

Hoe gaan we écht iets veranderen?

“De oproep gaat over het waarom en wat minder over hoe. Het hoe is ingewikkeld. Binnen de Board zien we dat ook: er zijn organisaties die sneller gaan en organisaties die langzamer gaan. Voor het hoe moeten we concrete, geslaagde voorbeelden laten zien. Zodat je laat zien dat er iets te winnen valt. Techport in de IJmond is zo’n voorbeeld: een publiek-private samenwerking voor de maak- en onderhoudsindustrie die echt wat verandert. Die samenwerkingen kunnen veel betekenen voor onze uitdagingen. Ze helpen om optimaal gebruik te maken van de krachtige organisaties en krachtige talenten in de regio.”

Lees meer interviews met samenwerkingspartners over Anders kijken, anders doen.