Jopie Nooren: ‘Sociale vaardigheden zijn belangrijker dan intelligentie’

Wie denkt dat een hogeschool niet meer doet dan jongeren in vier jaar aan een diploma helpen, kan rekenen op een hartstochtelijk weerwoord van Jopie. “Dat is echt een verouderd beeld van ons onderwijs. Het gros van onze studenten is inderdaad rond de achttien jaar en heeft de middelbare school net afgerond. Daarnaast hebben we ook grote aantallen studenten die een deeltijdopleiding of modules volgen, studenten die naast hun baan een masterprogramma volgen en studenten die zijn doorgestroomd vanuit het mbo. Als hogeschool voelen wij ons nadrukkelijk verantwoordelijk voor een Leven Lang Ontwikkelen en de impact daarvan op de arbeidsmarkt. Daar richten wij ons onderwijs dus ook op in.”

Waarom is het zo belangrijk dat de Board het wendbaar en toekomstbestendig maken van het onderwijs en de arbeidsmarkt op de agenda heeft gezet?

“Er wordt wel gezegd: we zitten in een klimaatcrisis en een coronacrisis, maar er is ook een arbeidsmarktcrisis. Dat vind ik zelf een groot woord, maar het geeft wel de urgentie aan die nodig is omtrent dit thema. De kloof tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is enorm. Tegelijkertijd staan er ontzettend veel mensen aan de zijlijn van de arbeidsmarkt, met allerlei talenten, die we niet weten te matchen. Werkgevers leggen nog teveel de nadruk op cv en werkervaring van kandidaten, terwijl juist hun vaardigheden centraal zouden moeten staan. Iemand die uit het toerisme komt, zou met de juiste omscholing ook in de zorg aan de slag kunnen, als werkgevers maar bereid zijn om op een bredere manier naar iemands inzetbaarheid te kijken. En naar hun huidige medewerkers: op welke andere manier kunnen zij hun (verborgen) talenten benutten binnen de organisatie? Op dit thema is echt een omslag in ons denken nodig.

“Daarnaast realiseren we ons niet goed genoeg wat er op het gebied van onderwijs en de arbeidsmarkt nodig is om de beoogde maatschappelijke doelstellingen te realiseren. ‘Van het gas af’ klinkt simpel, maar het betekent anders bouwen, anders inkopen en dus anders opleiden. Datzelfde geldt bijvoorbeeld voor digitalisering: vaak zijn huidige medewerkers daar niet (genoeg) voor toegerust. Ze hebben twintig, dertig jaar geleden een diploma gehaald en zijn toen ergens gaan werken. Nu merken ze dat zij de kennis en vaardigheden van de toekomst missen.

“In deze opgaven kan de Board meerwaarde bieden: zij faciliteren de samenwerkingen die binnen de Amsterdamse Metropoolregio echt nodig zijn om zowel in het onderwijs als op de arbeidsmarkt structureel verandering te bewerkstelligen.”

“Men reageert vaak te laat: pas als het water aan de lippen staat, zijn bedrijven bereid om in actie te komen.”

Welke rol speelt de HvA in het realiseren van deze veranderingen?

“Sommige partijen vinden dat het werkfit maken en houden van mensen een private opdracht is. Wij willen dat ons onderwijs voor iedereen toegankelijk is. Met vaardigheidsgericht onderwijs leiden wij mensen op voor de opgave van nu én morgen. Het grootste probleem is namelijk vaak dat men te laat reageert op de ontwikkelingen: pas als het water aan de lippen staat, zijn bedrijven bereid om in actie te komen. Denk maar aan de auto-industrie die de productie van elektrische auto’s jarenlang heeft afgehouden, omdat ze dan fundamenteel anders zouden moeten gaan produceren. Nu worden ze ingehaald door fabrikanten die hun productieproces al veel eerder hebben aangepast. Ook veel mensen denken pas na over hun toekomst op de arbeidsmarkt als de ontslagbrief van het UWV in de bus valt.

“Daarom is een Leven Lang Ontwikkelen zo’n belangrijk concept. Door om- na- of bijscholen kunnen werkgevers hun mensen naar een nieuwe werkplek begeleiden, vaak zelfs bij de huidige werkgever. Een mooi voorbeeld daarvan is ons programma Make IT Work: een omscholingstraject op hbo-niveau van vijf maanden, waarna je gegarandeerd een baan krijgt als IT’er.

“Met ons onderwijs bieden we mensen de mogelijkheid om tijdig te kunnen anticiperen op ontwikkelingen, op een manier die past bij het individu. Zo bieden we naast onze beroepskwalificerende opleidingen ook microcredentials aan: een erkend bewijs van leerresultaten uit delen van opleidingen. Een vorm van onderwijs die goed aansluit bij mensen die bijvoorbeeld de opleiding naast hun werk volgen, door hun thuissituatie meer tijd nodig hebben of binnen hun branche aan een aantal modules genoeg hebben. Ook zijn we aan het kijken hoe we een Leven Lang Ontwikkelen en skillsgericht werven kunnen borgen in onze HR-opleidingen. Daarvoor starten we binnenkort met een aantal pilots.

“Kennis overdragen is in het hogere onderwijs allang niet meer het hoogste goed. Of in ieder geval niet het enige. Kennis gaat bij ons hand in hand met persoonlijke vorming en socialisatie. Een geweldige ontwikkeling vind ik dat: mijn ervaring is dat sociale vaardigheden veel bepalender zijn voor of je het redt in de maatschappij dan puur je intelligentie. Ik pleit dan ook voor meer vaardigheidsgericht basisonderwijs. Hoe mooi zou het zijn als je als kind al leert dat ál je talenten waardevol zijn?”

De HvA is partner van House of Skills, sinds 1 april een officieel programma onder de Board. Welke rol zie je daarvoor weggelegd binnen dit thema?

“Wat House of Skills doet – talenten ontdekken en matchen – is wat mij betreft de kern van de oplossing naar een toekomstbestendige arbeidsmarkt. Niet focussen op iemands cv, maar bekijken welke skills iemand in zijn loopbaan of zijn privéleven heeft ontwikkeld en vervolgens met een aanvullende opleiding naar een nieuwe baan toe bewegen. Dat vergt dus een andere manier van denken van zowel werknemers als werkgevers. Maar ook medewerking van de overheid is essentieel. Denk bijvoorbeeld aan het beschikbaar stellen van scholingsbudget. En aan het faciliteren van randvoorwaarden zoals kinderopvang als je weer gaat studeren, of voorrang op huisvesting in de Metropoolregio voor mensen uit het onderwijs, de zorg en de politie.”

Je bent nu ruim een half jaar Boardlid. Wat zijn je ervaringen tot nu toe?

“De afgelopen tijd heb ik al meermaals ervaren wat voor goede, nuttige gesprekken gevoerd worden binnen de Board. Ik ben onder de indruk van het draagvlak, mooi dat het gelukt is om zoveel prominente partijen samen te brengen. Wel ben ik nog wat zoekende naar hoe we die goede gesprekken vertalen naar concrete acties. En hoe de scope van de Board zich verhoudt tot de vele andere samenwerkingsverbanden in de Metropoolregio. Ik hoop dat het de komende tijd lukt om de meerwaarde van de Board aantoonbaar te maken. Dat vind ik nog een aandachtspunt. Ook merk ik soms spanning tussen de grote woorden in de strategische agenda en de daadwerkelijke aanpak. Daar waar sommige partijen al drie stappen vooruit willen, krijgen anderen hun achterban of processen nog niet mee. Een coalition of the willing zou kunnen helpen: uitlichten waar elke partij zich voor wil inzetten en dat vastleggen, zodat we zeker weten dat we blijven bewegen.”

Op dinsdag 16 november werd TOMAS gelanceerd, een database voor bedrijven, overheden en talentontwikkelingsinitiatieven in de Metropoolregio. Welke toegevoegde waarde zie je in dit platform?

“Net als House of Skills draait TOMAS om ‘makelen en schakelen’. Enerzijds vergroten we de inzetbaarheid van talentvolle mensen die onnodig langs de zijlijn staan. Anderzijds werken we aan het duurzaam verkleinen van tekorten in bepaalde sectoren. Dat juich ik ten zeerste toe. Het platform is ontwikkeld door de Digital Society School van de HvA. We kijken ernaar uit om het platform nu vanuit de stuurgroep samen met de Board verder uit te bouwen en zo bij te dragen aan structurele talentontwikkeling in de Metropoolregio.”

Tekst: Ronne Theunis

Méér Board Talk

Het interview met Jopie Nooren is deel 11 uit de reeks Board Talk. Hierin praten we met Boardleden over de grootste uitdagingen voor de Amsterdamse metropool. Een regio die een duurzame, gezonde leefomgeving biedt, verantwoorde digitalisering en waardevol werk voor iedereen. Dit zijn ook de belangrijkste thema’s voor Amsterdam Economic Board. Lees ook de andere interviews in de serie Board Talk.