Als alle bedrijven de omslag naar circulaire ICT inkoop maken door, in een eerste cruciale stap, de levensduur van hun apparatuur op te rekken van 3-4 naar 5-7 jaar, kunnen afvalstromen en uitstoot met 50 procent worden teruggedrongen, om vervolgens naar de nul te werken aan de hand van volledige circulariteit. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Naar een circulaire keten voor ICT’ van het Utrecht Sustainability Institute (USI) in opdracht van de Amsterdam Economic Board.

De uitkomsten van het onderzoek vormen het startpunt van een multidisciplinaire werkgroep, vanuit datacenter-energiebesparingsinitiatief LEAP, waaraan hardware leveranciers, resellers, inkopers, datacenters, overheden en kennisinstellingen meedoen. De werkgroep gaat een handreiking opstellen voor inkopers. Daarnaast gaan zij ervaring opdoen met de toepassing van verschillende circulaire oplossingen, en met de monitoring van circulair gebruik van ICT. Doel is om de inkoop van circulaire alternatieven te stimuleren. De Amsterdam Economic Board zet hiermee actief in op het informeren en stimuleren van inkopende organisaties om energie-efficiënte circulaire ICT in inkoop en aanbestedingen te integreren in de context van de regionale ambitie om te komen tot 100% circulaire inkoop in 2030.

‘Bedrijven moeten IT-apparatuur minder snel vervangen om vervuiling tegen te gaan’

– Het Financieele Dagblad over circulaire ICT op 5 maart 2021 –

Toenemende invloed ICT op uitstoot broeikasgasemissies

De Nederlandse ICT-hardwarestapel groeit jaarlijks met vijf miljoen producten, en per jaar worden er 860.000 ICT-producten méér weggegooid dan het jaar ervoor. Met een ‘voorraad’ van 247 miljoen ICT-producten in 2018, een jaarlijkse stijging van vijf miljoen producten met een gemiddelde afschrijvingstermijn van 5 jaar, komen er vanaf 2021 jaarlijks ruim 50 miljoen ICT-producten ‘vrij’. Productie en gebruik van hardware kost veel energie en gaat gepaard met vervuiling – zowel in de productiefase als in de afvalfase. De huidige bijdrage van de mondiale ICT-sector aan emissies (productie en gebruik) wordt geschat op drie tot zes procent. Dat komt in de buurt van de uitstoot van de mondiale cementindustrie. Recente studies voorspellen dat, als de huidige groeilijn doorzet, productie en gebruik van ICT verantwoordelijk is voor 14 procent van de mondiale broeikasgasemissies in 2040. Dat is vergelijkbaar met de emissies van de gehele transportsector of het energieverbruik in de gebouwde omgeving wereldwijd.

Consuminderen, levensduurverlenging, hergebruik en refurbishment

Het terugdringen van de negatieve impact van productie en gebruik van ICT blijkt niet alleen een kwestie van het verlagen van het energieverbruik en het maken van de overstap naar hernieuwbare energiebronnen. De maatschappij moet gelijktijdig versneld circulaire ICT hardware omarmen om tot verdere broeikasgasreductie te komen. Het maken van hardware van steeds nieuwe grondstoffen is namelijk enorm energie-intensief en vertegenwoordigt 45% van de totale potentie van CO2 reductie. Daarnaast voorkomt circulariteit in ICT hardware dat schaarse materialen afkomstig van kritieke grondstoffen uitgeput raken. Circulaire oplossingen zoals consuminderen, levensduurverlenging, hergebruik en refurbishment blijken essentieel om de CO₂-footprint van ICT binnen de perken te houden en bieden volop kansen voor ondernemers, om structureel minder hardware aan te schaffen, meer in te zamelen, repareren of verbeteren, en terug in de Nederlandse economie te brengen.

“Nederlanders investeren jaarlijks zo’n €9,5 miljard in ICT-hardware. De zakelijke markt neemt hiervan 55% voor haar rekening. Dit geeft goede mogelijkheden om te sturen op een circulaire ICT-keten. Zo kunnen inkopende organisaties een belangrijke bijdrage leveren om de leveringszekerheid van ICT te verbeteren, de milieu-impact te verlagen en de nationale en regionale economie te versterken. Daarnaast zorgt circulaire ICT voor kostenreductie bij inkopende organisaties. Uit onderzoek blijkt dat door levensduurverlenging hardware inkopers een besparing van 20% of meer op de aanschafkosten kunnen realiseren. De keuze voor refurbished apparatuur levert inkopende organisaties in de regel 50% of meer kostenbesparing op, zonder in te hoeven boeten aan functionaliteit en kwaliteit.”, aldus Claire Teurlings, Lead Circulaire Economie bij de Amsterdam Economic Board.

Circulaire ICT-keten vooralsnog nichemarkt

Ondanks dat grote hardware producenten investeren in circulaire oplossingen, blijft circulaire ICT vooralsnog een nichemarkt, met een beperkt aandeel van slechts enkele procenten, ten opzichte van conventionele productie en verkoop. Goede voorbeelden hiervan zijn modulaire hardware waarbij verouderde componenten kunnen worden vervangen en Flexibel productontwerp gericht op het vervangen of toevoegen van modules. Ook is er een stijgende populariteit voor lease- of servicemodellen voor hardware. Waardoor een verschuiving ontstaat van ‘betalen voor bezit’ naar ‘betalen voor gebruik’. Daarnaast zijn er zijn al hele mooie oplossingen in de markt beschikbaar. Zo wordt er gewerkt aan innovaties in materiaalgebruik en design for reusability, zodat de toegang tot en ontmanteling van componenten makkelijker wordt. Toch is er tegelijkertijd in zowel de zakelijke als de consumentenmarkt nog nauwelijks vraag naar circulaire oplossingen. Toeleveranciers in de keten maken zich geen zorgen maken over de beschikbaarheid en schaarste van kritieke grondstoffen. De urgentie voor circulariteit wordt (financieel) nog niet gevoeld. Ook in de toeleveringsketen is meer bewustzijn nodig over de urgentie en verdient de potentie van circulair ICT – voor ICT-bedrijven én klanten – meer zichtbaarheid.

50 miljoen afgedankte apparaten per jaar: hoe verduurzamen we de ict-sector? Recycling is in ieder geval niet dé oplossing

–  de Volkskrant over circulaire ICT op 5 maart 2021 –

Over het rapport

Deze studie is opgezet door de Amsterdam Economic Board, in het kader van het grondstoffentransitieprogramma van de MRA. Het rapport (auteur: dr. Joppe van Driel, Utrecht Sustainability Institute) vormt een drieluik samen met het 22ste Circular Economy Lab: Circulair inkopen van ICT en het 23ste Circular Economy Lab: Circulaire dataservers, dat het Utrecht Sustainability Institute organiseerde in samenwerking met de Amsterdam Economic Board. Deze uitzendingen met pitches en paneldiscussies van experts zijn hier terug te kijken.

Rapport – Naar een circulaire keten voor ICT – USI iov Amsterdam Economic Board

Tijdschrift Milieu – Circulariteit dataservers kan flink omhoog – april 2021