Quickstart elektrisch rijden in stadslogistiek voor bedrijven en overheden

Allereerst: deze quickstart gaat over batterij–elektrisch rijden en de bijbehorende infrastructuur om bedrijfsvoertuigen op te laden. Rond waterstof als voertuigbrandstof zien we ook veel ontwikkelingen, al is elektrisch rijden en laden inmiddels in een wat verder gevorderd stadium. Voor deze quickstart laten we waterstof vooralsnog buiten beschouwing, omdat dat naar verwachting voor langere afstanden en zware voertuigen ingezet gaat worden. Je kunt wel de ontwikkelingen volgen op de site van de provincie Noord-Holland en op MRA Duurzaam. Ook is de Board met verschillende partijen bezig met een convenant waterstof gericht op de realisatie van 8 waterstofstations in Noord-Holland. Daarover lees je binnenkort meer. Wil je nu al meer weten? Neem contact op met Richard Hoving, Lead Mobiliteit.

Wat is het toekomstig beleid voor elektrisch rijden?

De Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) is onderdeel van het nationale Klimaatakkoord. Daarin is Nederland onderverdeeld in zes samenwerkingsregio’s. Voor de Metropoolregio Amsterdam zijn er twee van belang: de samenwerking tussen Flevoland, Noord-Holland en Utrecht (de MRA-E regio) en de G4: Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Het doel van het Ministerie van Infrastructuur & Milieu is dat tussen de 30 en 40 Nederlandse gemeenten in 2025 al een middelgrote zero-emissiezone hebben ingevoerd. Dat betekent dat alle bedrijfsvoertuigen binnen die zone geen uitlaatgassen mogen uitstoten. Zero-emissie is dan de algemene regel, soms zijn er voor vrachtvervoer uitzonderingen opgenomen, check daarvoor de site van de desbetreffende gemeente. Maar grote kans dat jouw bedrijfswagen niet onder een uitzondering valt.

De provincies Noord-Holland en Flevoland hebben op 18 en 19 mei 2021 het Regionale Mobiliteitsprogramma, inclusief de menukaart duurzame mobiliteit vastgesteld. Daarop staat van twintig mogelijke maatregelen hoeveel ze bijdragen aan de vermindering van de CO2-uitstoot en welke investeringen daarvoor nodig zijn.

Binnen het project MRA-Elektrisch werken overheden in Flevoland, Noord-Holland en Utrecht samen om elektrisch vervoer te stimuleren en een netwerk van publieke oplaadpunten te realiseren. Recent is door MRA-E de Regionale Agenda Laadinfrastuctuur opgesteld, voor de hele metropool. Ook heeft de MRA een interactieve kaart van de laadinfrastructuur ontwikkeld. En steeds meer gemeenten zijn aan de slag gegaan met beleid rond emissievrije zones.

Amsterdam heeft bijvoorbeeld in april 2019 het actieplan Schone Lucht vastgesteld. In dit plan is bepaald dat het gebied binnen de ring A10 per 1 januari 2025 uitstootvrij moet zijn. Per 2030 wordt de hele gemeente zero-emissie. Vanaf 2025, dat is over minder dan vier jaar, mag je als ondernemer niet meer met nieuwe auto’s de stad Amsterdam in, als ze niet emissievrij zijn, al zijn daar in sommige gevallen uitzonderingen op. In 2030 moeten alle bedrijfsvoertuigen die Amsterdam in rijden emissievrij zijn. In het plan Laad me presenteert de gemeente Amsterdam haar nieuwe uitrolstrategie van laadinfrastuctuur. Daarin is, naast personenvervoer, ook rekening gehouden met laadpunten voor stadslogistiek.

Haarlem stelt per 1 januari 2022 een milieuzone in voor het centrum en de omliggende wijken. Per 1 januari 2025 wordt dit omgezet in een zero-emissiezone.

Ook Almere, Haarlemmermeer, Hilversum, Hoorn, Lelystad en Zaanstad zijn op het moment van schrijven van dit artikel bezig met zero-emissiezones. Check voor de actuele informatie altijd de website van de gemeente.

Green Deal ZES (ZES=Zero Emissie Stadslogistiek)

Parallel aan de beleidsontwikkelingen zie je ook diverse organisaties, waaronder gemeenten voorsorteren op samenwerking gericht op zero emissies. Amsterdam Economic Board richt zich met het initiatief Green Deal ZES MRA (Zero Emissie Stadslogistiek voor de Metropoolregio Amsterdam) op de regionale uitwerking van de landelijke Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek. In de transitie naar slimme en schone stadslogistiek is de ondertekening van de Green Deal ZES MRA in 2019 en 2020 – op initiatief van de Board – door meer dan 60 partijen van grote betekenis geweest. Partijen die zich hebben aangesloten bij de Green Deal ZES MRA willen bijdragen aan een slimme, groene en gezonde regio: ze delen hun logistieke data, stappen over naar zero-emissievoertuigen en werken aan een schone leefomgeving. Najaar 2021 kunnen nieuwe partijen zich aansluiten bij deze beweging. Wil je meer weten? Neem contact op Richard Hoving, Lead Mobiliteit.

Hoe bereid je je als gemeente goed voor?

Als een gemeente zo’n zero-emissiezone invoert, dan is het zaak te kijken hoe de logistieke bewegingen zonder emissies kunnen plaatsvinden. Naast het organiseren van hubs buiten de zero-emissiezone en het ondernemers helpen van het organiseren van vervoer zonder uitstoot (over deze beide onderwerpen hieronder meer), moet natuurlijk de elektrische laadinfrastructuur op orde zijn, want veel ondernemers zullen – al dan niet gezamenlijk – overstappen op elektrisch vervoer.

Het Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur (NKL) heeft een handreiking voor gemeenten die aan de slag gaan met elektrische laadinfrastructuur opgesteld:

• Handreiking elektrische laadinfrastructuur voor gemeenten

Deze handreiking is bedoeld voor middelgrote en kleinere gemeenten en helpt ze om aan te sluiten bij de nationale en regionale ontwikkelingen en om op basis van hun eigen situatie de juiste keuzes te maken. De gids zoomt ook in op de omgevingsfactoren die voor de gemeente van belang zijn.

Daarnaast is er ook een specifieke handreiking voor het laden van elektrische voertuigen in de logistieke sector:

• Handreiking (voor gemeenten) laden van elektrische voertuigen in de logistieke sector

Gemeenten kunnen kiezen voor een stimulerende, een faciliterende of een regulerende rol. Welke rol een gemeente neemt, hangt onder meer af van de duurzame ambities. Hoe actiever de rol, hoe meer invloed gemeenten hebben op:

1. • doorlooptijd van de realisatie van laadinfrastructuur;
   • groei in beschikbare laadoplossingen voor de logistieke sector;
   • bereidheid van logistieke partijen om te investeren in zero-emissievoertuigen;
   • mate van innovatie binnen de gemeente rond zero-emissielogistiek.

Als een gemeente haar rol heeft bepaald, volgen er in de handreiking drie actielijnen. De allereerste stap is om de logistieke laadbehoefte binnen de gemeente in kaart te brengen. Vervolgens moet de realisatie van laadoplossingen een plek krijgen in beleid. De gids geeft hiervoor alle tools en achtergronden, alsook een Basisset met Eisen en Wensen die gebruikt kan worden in aanbestedingen. Ook MRA-elektrisch heeft een handige website met een Toolkit voor gemeenten.

Als een gemeente verdere hulp kan gebruiken bij de invoering van een zero-emissiezone, is het ook mogelijk een aanvraag te doen bij het Samenwerkingsproject Expertpool Stadslogistiek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (SPES). Het SPES heeft ook een handig stappenplan ontwikkeld, van eerste idee via raadsbesluit tot invoering van de zero-emissiezone, met diverse voorbeelden en verdere links. Er is ook een SPES-contactpersoon die de gemeente aan een expert kan koppelen om de zero-emissiezone verder uit te werken.

Hoe bereid je je als ondernemer goed voor op elektrische bedrijfswagens en laadinfrastructuur?

Je gaat investeren in nieuwe elektrische bedrijfswagens, daar is vaak ook subsidie voor, maar moet je ook iets doen aan laadinfrastructuur? Plaats je zonnepanelen op je bedrijfsdak of kun je beter inschrijven op groene stroom? Is het slim om samen te werken met je buren, zodat de investeringskosten in eigen laadinfrastructuur en het opwekken van duurzame energie gedeeld kunnen worden? En dan heb je ook nog bedrijven die aanbieden je volledig te ontzorgen en alles voor je te regelen. Kan ook handig zijn, maar toch wil je wel weten waarvoor je dan kiest. En wat biedt je gemeente eigenlijk aan maatregelen?

Voor ondernemers heeft RVO een handige startgids opgesteld. Met een stappenplan en verschillende cases.

• RVO startgids elektrisch rijden voor bedrijven

Zo kijkt het stappenplan naar het verschil tussen eigenaren en huurders van bedrijfsruimte. Er is een methode om te bepalen hoeveel laadpalen je bedrijf nodig heeft, en welke laadsnelheid het beste is. Ook volgt er uitleg over slim laden, het uitbesteden of zelf aanschaffen en beheren van laadpunten en de bijkomende kosten.

Vaak is samenwerken slim!

Voor zowel ondernemers als gemeente is het goed om te weten dat samenwerken bij het organiseren van laadinfrastructuur vaak de beste oplossing is. Zit je bedrijf op een bedrijventerrein, of gaat de gemeente aan de slag met het organiseren van logistieke hubs aan de randen van de emissievrije zone? Kijk dan of je samen met andere organisaties de laadinfrastructuur kunt regelen. Je kunt dat helemaal door een externe partij laten doen, het zogenaamde ‘ontzorgen’ maar vaak is het slim om zelf samen te kijken wat de voordeligste en efficiëntste oplossing is.

Dat is nog niet zo eenvoudig maar kan wel veel opleveren. Je moet natuurlijk weten wat het gemeentelijk beleid is (zie boven), met wie je wilt samenwerken en hoe je het organiseert, weet mobiliteitsexpert Walther Ploos van Amstel, Lector City Logistics aan de Hogeschool van Amsterdam. Daarbij kun je bijvoorbeeld stroom goedkoop inkopen met een grootverbruikerstarief, of met eigen energieopwekking en tijdelijke opslag, en op een gunstig moment weer duurder verkopen, zo schrijft Ploos van Amstel in zijn blog. Je doet zo aan smart charging. De Hogeschool van Amsterdam is ook betrokken bij het nationaal onderzoek laadinfrastructuur en heeft daarmee inzicht in slimme keuzes en verdienmodellen.

De RVO-gids biedt ook een handige checklist om door te nemen wanneer er laadpunten in de omgeving van het bedrijf geplaatst worden. Zo loopt de checklist de technische aspecten af waar je bij de keuze van laadpalen op moet letten, maar gaat het ook in op bijvoorbeeld de data die zo’n laadinfrastructuur verzamelt: zorg dat je die data in eigen hand houdt, zodat je niet afhankelijk wordt van één partij als je verdere keuzes moet gaan maken.  Ook heeft de Topsector Logistiek een gids gemaakt over Privaat logistiek laden bij elkaar op privaat terrein, handig om erbij te pakken als je samenwerking met je buren overweegt.