Innovation for Health biedt optimisme in moeilijke tijden

De tijd is rijp: datagestuurde innovatie als teamsport

Het is moeilijk om een Zoom-zaal te lezen. De stemming tijdens deze eerste live-editie van Innovation for Health in twee jaar was daarentegen gemakkelijk te peilen: optimistisch. De toonaangevende conferentie voor belangrijke spelers in de Life Sciences & Health sector op 21 april 2022 in de Amsterdam RAI bracht 900 innovators, ondernemers en thought-leaders samen om te netwerken, best practices uit te wisselen en te leren over de nieuwste datagedreven innovaties in de gezondheidszorg.

Natuurlijk zijn het bewogen jaren geweest in de wereld van de gezondheidszorg. De COVID-19 pandemie dwong tot een versnelling van data-gedreven innovatie – van de snelle ontwikkeling van vaccins tot de verspreiding van telegeneeskunde. Datawetenschap en AI hebben hun potentieel ruimschoots bewezen bij de transformatie van gezondheid en de gezondheidszorg op korte en lange termijn.

Maar er is meer aan de hand dan alleen het hoofd bieden aan een wereldwijde pandemie. Deels is het een kwestie van timing. Verschillende ontwikkelingen hebben een kritische massa bereikt, zoals effectievere algoritmen, verbeterde data-infrastructuur, voortdurende financiering, nieuwe bedrijfsmodellen en steeds meer succesverhalen in een reeks medische disciplines. Maar het is ook de tijdgeest: mensen in het veld erkennen dat innovatie in de gezondheidszorg de ultieme teamsport is.

Er is nog veel werk aan de winkel. Om vertrouwen in nieuwe ontwikkelingen op te bouwen en methoden in te burgeren – zowel bij artsen als bij patiënten – voordat een ware revolutie in behandeling en preventie kan worden ontketend.

Blijven voortbouwen op resultaten uit het verleden

Het welkomstwoord op de conferentie kwam van de Amsterdamse locoburgemeester – en voormalig microbioloog – Egbert de Vries, die zijn waardering uitsprak voor “de geweldige collectieve prestatie van de gezondheidssector tijdens de pandemie om in zo’n korte tijd oplossingen te vinden”. Hij voegde daaraan toe:

“Hoewel mensen dit vaak als vanzelfsprekend beschouwen, moeten we blijven samenwerken om voort te bouwen op deze successen.”

Met de oorlog in Oekraïne in het achterhoofd merkte hij ook op dat “het eigenlijk zo’n 150 jaar geleden was, tijdens de Krimoorlog, dat Florence Nightingale zich inzette voor de modernisering van de verpleging en het ziekenhuismanagement – waarvan we vandaag de dag nog steeds de vruchten plukken.”

Met andere woorden: uit het slechte kan het goede voortkomen. Weinigen realiseren zich dat Nightingale ook een data-pionier was, die haar data-analyse grafisch presenteerde om het voor medische professionals makkelijker te maken daaruit bruikbare inzichten te halen.

Bloeiend ecosysteem

Ondertussen weerspiegelde de tentoonstellingsruimte een volledig ecosysteem in bloei, met niet alleen grotere farmaceutische aanwezigen, zoals Janssen, maar ook een breed spectrum van ondersteunende bedrijven. Vaak zijn zij essentieel om innovatie aan het bed te brengen: investeerders, gezondheidszorgorganisaties, gedeelde labo-leveranciers, octrooi- en regelgevingsdeskundigen, gespecialiseerde talentscouts, enzovoort.

Ook opvallend: de organisaties die zich bezighouden met de bevordering van innovatie in de gezondheidszorg, die van oudsher in elkaars vaarwater zaten, zitten nu op één lijn. Maaike Osieck, verantwoordelijk voor de community-strategie bij Smart Health Amsterdam, merkte op: “Er is veel veranderd. We scharen ons nu allemaal achter de nationale missie om burgers in 2040 vijf jaar langer gezond te laten leven. En verschillende regio’s binnen Nederland hebben elk hun eigen voordelen – dus het is aan individuele organisaties om te beslissen waar zij het beste passen.

Starten en opschalen

Aan de tafel van Smart Health Amsterdam zitten de echte aanjagers van innovatie. Dit zijn startups en scale-ups die klaar zijn om de volgende stap te zetten, zoals EmmaDr, een zelfzorg-app voor chronisch zieken, en Cardiomo, een real-time hartgezondheidsmonitor.

Hun tafelgenoot, CareXS-oprichter Cliff Bos, was nog in een feeststemming. De Connected Infusion Care van CareXS, waarmee mensen veilig en efficiënt thuis infuuszorg kunnen krijgen, heeft net de Noord-Hollandse ronde van de Nationale Zorginnovatieprijs gewonnen. Zoals de jury van de prijs het verwoordde: “Het maakt niet alleen een verschil voor het tekort aan zorgprofessionals, maar ook […] voor het dagelijks leven van patiënten.”

Na jaren van onderzoek, het vinden van geschikte partners, ontwikkeling, testen en het doorstaan van alle regelgevingseisen, komt het apparaat in mei van dit jaar ook officieel op de markt. Bos schrijft een groot deel van het succes toe aan het feit dat hij er niet naar streefde het wiel opnieuw uit te vinden. “Onze technologie borduurt voort op de pompen van onze grotere partner B Braun – het digitaliseren van het proces,” zegt Bos. “Nu kunnen we weer op hen voortborduren om ons te helpen hun buitenlandse markten te betreden. We richten ons op het inlussen van AI, zodat we ook naar voorspelling en preventie kunnen gaan.”

Hij voegde eraan toe: “Het is eigenlijk een heel emotionele tijd voor mij. Het is persoonlijk. Veel van mijn motivatie komt voort uit het verlies van mijn moeder op jonge leeftijd als gevolg van een medicijnverwarring.”

Iedereen aan boord krijgen: bouwen aan vertrouwen

Smart Health Amsterdam organiseerde ook een gevarieerde maar strak samengestelde sessie over hoe AI en data-gedreven innovatie de gezondheidszorg kunnen transformeren. Moderator Gerty Holla, Lead Health bij Amsterdam Economic Board, stuurde de discussie bekwaam naar één overkoepelend thema: hoe bouw je vertrouwen op voor deze nieuwe innovaties in de hele zorgketen.

De eerste presentatie zette de toon met de vraag: “Zullen we AI ooit vertrouwen met onze gezondheidsbeslissingen? Naar betrouwbare AI in de gezondheidszorg’. Clarisa Sanchez is hoogleraar AI & Health aan de Universiteit van Amsterdam en presenteerde verschillende voorbeelden van hoe AI de mens voorbijstreeft bij het beoordelen van medische beelden. Ze merkt echter ook op dat zowel artsen als patiënten op hun hoede blijven. “En wat nog het meest beangstigend is, is dat patiënten nog steeds de voorkeur geven aan een menselijke arts, zelfs als ze weten dat de kans op een verkeerde diagnose groter is.” Vandaar dat ze wees op de noodzaak van open discussies tijdens alle medische opleidingen, maar ook tijdens de hele levenscyclus van de gezondheidszorg – “van gegevensverzameling tot validatie en regelgeving.” In zijn presentatie over hoe je een deep tech startup op schaal brengt, kon ENPICOM-oprichter en CEO Jos Lunenberg de vertrouwenskwestie grotendeels omzeilen, aangezien zijn technologie is toegesneden op de ondersteuning van het zeer gespecialiseerde werk van immunotherapie. Hij benadrukte wel het belang van transparantie. “We filteren de informatie niet, maar bevelen juist aan.”

Ook de volgende presentatie sneed de koe bij de horens: ‘Evidence-based eHealth is veel beter dan e-nonsense’. Als academisch onderzoeker en Chief Innovation Officer bij de Europese diagnostische dienst Unilabs ziet Esther Talboom-Kamp eHealth als essentieel “voor het bevorderen van de onafhankelijkheid van de patiënt en tegelijkertijd het verlichten van de belasting van een overbelast zorgstelsel”.

Maar helaas zijn de maar liefst 350.000 eHealth-apps die momenteel beschikbaar zijn, niet grondig doorgelicht op hun doeltreffendheid – d.w.z. betrouwbaarheid. Haar oplossing is om apps te bouwen en te testen in nauwe samenwerking met medische professionals om een meer “hybride of blended gezondheidszorg” te creëren – en vertrouwen op te bouwen in het proces.

Digitaal transformeren of sterven

“De verhalen die we vandaag hebben gehoord, zijn van overlevenden. Want er is geen sector waar het moeilijker is om te innoveren. Je moet gewoon doorgaan en doorgaan en doorgaan,” zei de laatste spreker, Leonard Witkamp.

Vandaag de dag kan gerust gezegd worden dat Witkamp het vertrouwen heeft opgebouwd. Hij is directeur van Ksyos – in wezen het grootste ziekenhuis van Nederland – dat met een netwerk van meer dan 20.000 zorgverleners meer dan 450.000 teleconsulten per jaar doet.

“Het ziekenhuis zoals wij dat kennen zal in 2030 failliet zijn als digitale transformatie niet wordt omarmd,” zegt hij. “Bankieren, reizen en horeca hebben allemaal de sprong gemaakt, waarom de gezondheidszorg niet? Het past eigenlijk perfect, want in de gezondheidszorg draait alles om routine. Het gaat erom artsen en patiënten bij elkaar te brengen. Het gaat over vriendelijk en efficiënt zijn. Dus het is eigenlijk vreemd dat de gezondheidszorg hier zo traag mee is.”

“Ik zeg altijd dat de eerste vier ziekenhuizen die serieus voor digitale transformatie gaan en gaan samenwerken met nieuwe innovatieve bedrijven, over tien jaar de enige vier ziekenhuizen zijn die nog over zijn. Natuurlijk moeten we iedereen – artsen, patiënten, paramedici en al de rest – leren wat er allemaal bij komt kijken. Dat gaat niet vanzelf”, voegt Witkamp toe.

En echt vertrouwen zal in het proces worden opgebouwd. “Als je erover nadenkt, met traditionele zorg, wisten we nooit wat de artsen eigenlijk deden. We hadden geen idee van hun kwaliteit. Maar nu, met de digitale transformatie, zullen we voor het eerst in de geschiedenis in staat zijn om daar daadwerkelijk gegevens over te krijgen.”

Hoe optimistisch is dat?