Amsterdams marktplein voor data

In het voormalige postgebouw van Amsterdam – Magna Plaza – gaat de bijeenkomst van de Board om de modernste manier van post versturen: het uitwisselen van data. Bedrijven en instellingen uit de regio Amsterdam – allemaal zijn ze hierheen gekomen om te praten over de Amsterdam Data Exchange (AMdEX). Want het verhandelen van data in Nederland staat nog in de kinderschoenen. ‘Slechts vier procent van onze hele economie bestaat uit de datahandel,’ zegt Wouter Los van de Amsterdam Economic Board. ‘Dat is relatief weinig.’

Gezamenlijke markt voor data

Terwijl het uitwisselen van data juist nieuwe diensten en producten kan opleveren. Maar wantrouwen en onze neiging om alles ‘binnen de hekken’ te houden remmen innovaties. ‘De wijze waarop men vroeger voedsel produceerde en verhandelde zou je kunnen vergelijken met datahandel,’ zegt Los. ‘Ook boeren zijn heel lang zelfvoorzienend geweest, pas later zijn ze hun producten gaan verhandelen op de markt.’ Volgens hem moet het ook die kant opgaan met data. We hebben een gezamenlijke markt nodig, met een eigen infrastructuur en marktregels, waarop we onze dataproducten kunnen verhandelen. ‘Wat we moeten zien te voorkomen is dat een handelaar zo groot wordt dat hij uit wantrouwen een ander databedrijf opslokt, zoals de giganten in de VS en China. Daarmee worden de hekken alleen maar hoger.’

Het delen van data betekent vaak een vlucht voorwaarts. Leon Gommans, onderzoeker (UVA) en science officer bij Air France-KLM, analyseert vliegtuigdata van verschillende airlines, in het bijzonder van de geavanceerde Boeing 787. Met al die data berekent hij voorspellende algoritmen. Het doel: risico’s met vliegtuigen verminderen en onderhoud beter inplannen. ‘Met deze data creëer je waarde die in je eentje niet mogelijk is,’ zegt Gommans. ‘Het leidt tot een gemeenschappelijk voordeel. Maar dan moet je wél nadenken over groepsregels, het organiseren van vertrouwen en het implementeren van die regels met de andere airlines.’ Oftewel, digital data exchange.

Data voor participatie

De gemeente Amsterdam schetst al de eerste scenario’s hoe zo’n digital data exchange eruit zou moeten zien. Bijvoorbeeld voor het havengebied van Amsterdam. ‘In een werkgroep zijn we met een aantal bedrijven scenario’s gaan uitschrijven voor de Smart Port Platform,’ zegt Ron van der Lans, werkzaam voor de gemeente Amsterdam op het gebied van data. ‘Stel dat ergens in het havengebied een gaslek is, welke data zouden bedrijven dan mogen vrijgeven?’ Belangrijk is dat alléén data worden gedeeld die nodig zijn, het liefst in een afgeschermde omgeving, benadrukt Van der Lans. ‘Met het delen van die data kunnen bedrijven en instellingen een betere service bieden.’

Zo kan het delen van data de zorgsector verbeteren. Want participatie – hét toverwoord binnen de huidige zorgwereld – kan worden vergemakkelijkt door technologie. Wanneer je in de supermarkt bijvoorbeeld een smsje krijgt om een paar boodschappen mee te nemen voor je zieke buurman. ‘Er zijn heel veel mensen die willen helpen,’ zegt Bhezad Rezaei van ConnActive Care. ‘Door bijvoorbeeld op donderdagavond een extra portie eten te maken voor een hulpbehoevende buurtgenoot. Maar je moet zo’n zorgvraag wel specifiek maken. Daarvoor moeten we gebruik maken van data. Ik wil een soort marktplaats van de wijk. Door al die potentiele helpers te connecten.’

Gewoon starten

Dan is het tijd voor de discussierondes. In kleine groepen praten de deelnemers over hoe die beweging van een Amsterdam Data Exchange nou eigenlijk vorm moet krijgen. Want hoe ontwikkel je zo’n gemeenschappelijke infrastructuur voor data? In de groep van Frans Feldberg met als thema ‘businessmodellen’ zegt een deelnemer: ‘Stel, de post moet een pakketje afleveren maar ik ben niet thuis. Als ik via data laat weten, is dat dan gevaarlijk?’ Feldberg: ‘Je zou dan kunnen zeggen dat alleen de AMdEX eenmalig die data met PostNL mag delen, met een waarborg van integriteit.’

In de groep van gespreksleider Leon Gommans gaat het over regelgeving. Iemand zegt: ‘We willen een regelgeving bedenken zodat de Amsterdam Data Exchange betrouwbaar is. Maar hoe kom je daarachter?’ Leon: ‘Als je lid wordt van de exchange dan voldoe je aan een aantal voorwaarden. Als je dat met elkaar bepaalt dan zijn de regels bindend.’ Even later concludeert Gommans: ‘De rol van de Amsterdam Data Exchange is om te kijken wat aan de juridische kant nodig is, dat je het regelt. We moeten het gewoon doen en uitproberen, iets moois gaan bouwen.’

Ook de groep van Nanda Piersma – waar werd gediscussieerd over ondersteuning en diensten van de AMdEX- komt tot de conclusie dat het belangrijk is om gewoon te starten. ‘We moeten mensen samenbrengen. Het moet een sociale beweging worden van onderop, à la Uber of Airbnb.’ Willem Koeman van de Board en voorzitter van deze bijeenkomst vraagt waar de deelnemers over een jaar moeten staan. ‘Dan zouden we al aan dat ecosysteem moeten werken,’ antwoordt Piersma. Discussieleider Wouter Los valt haar bij: ‘Het belangrijkste is om te laten zien dát het werkt. Dat iemand zegt: “hé, daar wil ik ook bij horen.” Dat we over een jaar een lijst met namen en emailadressen hebben van mensen die ook mee willen doen.’ Frans Feldberg zegt: ‘We moeten niet gelijk vanuit de totale infrastructuur denken. We moeten gewoon gaan starten.’

Tekst: Renske Jonkman