College Tour met Thomas Rau over circulaire inkoop

Wie twee uur luistert naar Thomas Rau weet het zeker: we moeten naar een circulaire economie en dat is nog mogelijk ook. Maar dan moeten we het wel écht willen. “De toekomst van onze aarde is geen economisch vraagstuk maar een menselijk vraagstuk. We zijn op deze aarde, een gesloten systeem, slechts een tijdelijke gast. Daarom moeten we andere afspraken maken met elkaar. In een circulaire economie zijn macht en verantwoordelijkheid op dezelfde plek georganiseerd. Dat voor elkaar krijgen vraagt om heel veel discipline en inzicht.”

Circulair in de praktijk

Architect, innovator, inspirator en veelgevraagd spreker Rau laat zich leiden door wat er in de toekomst nodig is. Daarom vindt hij het klimaatakkoord van Parijs zorgelijk – “dat gaat alleen maar over wat er nu mogelijk in plaats van nodig is”. Met zijn architectenbureau RAU heeft hij diverse innovaties en nieuwe standaarden opgezet die een bijdrage leveren aan de circulaire economie. Zijn bedrijf Turntoo adviseert organisaties over onder meer circulaire inkoop.

Een collegezaal vol bevlogen inkopers en professionals zijn vandaag naar het auditorium van de Schiphol Group gekomen om naar hem te luisteren en hem vragen te stellen. Sommigen zijn net begonnen met nadenken over circulaire inkoop, anderen zijn al verder en weten welke obstakels je tegenkomt in dit complexe traject. Tijdens ’Rauw op je dak’, zoals de bijeenkomst heet, gaat het naast de visie van Rau en de carrière die hij doorliep, over circulair inkopen in de praktijk.

Je moet het écht willen

Ambassadeur Circulaire Economie van de Amsterdam Economic Board Jacqueline Cramer is de interviewer van dienst. “Iedereen hier denkt: Thomas heeft gelijk”, zegt ze. “Maar hoe maak je die visie concreet?” Volgens Rau is dat vooral een kwestie van doen. “Als ik als mens het inzicht heb dat ik iets moet doen, dan ga ik het doen. Als je het echt wil, dan doe je het ook. Natuurlijk heb je te maken met een systeem en bestaande afspraken, maar het begint echt hiermee.”

Iemand uit de zaal die werkzaam is in de bouwsector merkt op dat er altijd wel redenen gevonden worden om niet circulaire te renoveren en duurzaam te bouwen. “Wat is er dan concreet nodig om die mensen wel in beweging te krijgen?” Rau, streng: “Je zegt: iedereen wil het. Maar dan doe je het toch ook? Anders wil je het niet. We denken ná in plaats van voor. Daardoor zien we de consequenties van ons handelen niet.”

Bij circulaire inkoop neemt de producent de volledige verantwoordelijkheid voor het product, doceert hij. “Als we nu een product kopen, kopen we een georganiseerd probleem in plaats van een oplossing. Bij circulaire inkoop wordt ieder product een service. De entiteit die heeft besloten dat een product er komt, neemt volledige verantwoordelijkheid voor dat product.”

Betalen voor service

Interviewer Cramer haalt het gebouw van Alliander in Duiven aan als voorbeeld. Daar betaalt de opdrachtgever voor 15 jaar huisvesting en service voor 1500 medewerkers. Het consortium, waarvan ook Rau’s architectenbureau onderdeel is, is daardoor rentmeester.

Eigenlijk is het voor inkopers heel simpel, zegt Rau. “Je moet opschrijven welke service je wilt hebben. Hoe die dan gefaciliteerd wordt, laat je over aan de pro.” Hij noemt KLM, dat vliegtuigmotoren bij Rolls Royce kocht. De leverancier verdiende veel aan onderhoud. Sinds kort koopt KLM vlieguren bij Rolls Royce: hoe langer een kist in de lucht is, hoe meer de leverancier verdient. “Door een heel simpele vraag kun je de verantwoordelijkheid bij een partij neerleggen die jou een product wil aanbieden.”

“Hoe pakken jullie het bij Alliander aan met júllie leveranciers”, vraagt iemand aan Rau. “Goed punt”, zegt Rau. “Wij zitten aan het einde van de keten en moeten ons naar onze ketenpartners net zo opstellen als de gebruiker van het gebouw zich naar ons opstelt. Zo bouw je aan commitment in de keten. Als we dit helemaal doortrekken – maar daar zijn we nog niet – dan wil je eigenlijk dat de mijn waar het staal uit afkomstig is zegt: ik lever dit, maar over dertig jaar wil ik het in deze staat terug hebben.”

Transformatie komt ter sprake. Bij sloop van gebouwen zou er een materialenpaspoort gemaakt moeten worden, om zo de materiaalwaarde te bepalen en hergebruik te bevorderen. Dat deed Rau bijvoorbeeld bij het oude Hilton Hotel, waarvan veel materiaal in het nieuwe gebouw werd hergebruikt. “Ik ben bezig met een tender voor 3.000 nieuwe displays”, reageert iemand. “Ik heb er dus ook 3.000 staan. Hoe vervang ik die circulair?” “Leg die vraag neer bij leveranciers”, adviseert Rau. “Laat hen inventariseren en met ideeën komen. Zij zijn de professionals.”

De juridische kant

Veel inkopers kampen met de juridische aspecten van circulair inkopen. Er worden uiteenlopende vragen over gesteld. Rau: “We kunnen in deze transitie niet zonder juristen. Huur als collectief een paar mensen in die voor je uitzoeken hoe contracten eruit kunnen zien.” De wettelijke lengte van servicecontracten blijkt voor inkopers een issue. “Met goede argumentatie kun je de lengte van servicecontracten aanpassen”, vertelt Rau. “Dat hebben we op Schiphol ook voor elkaar gekregen toen ze daar licht van Philips kochten.” En dan, lachend: “Als je het een pilot noemt kan bijna alles.” Rau krijgt bijval van iemand van Schiphol Group: “Ik heb laatst een servicecontract voor tien jaar afgesloten: het kan dus wel, je moet alleen goed kunnen verklaren waarom je het wil.”

Circulaire inkoop is nu nog vaak duurder, zegt Cramer. Hoe overtuig je dan toch collega’s en besluitvormers binnen je organisatie? “Het is alleen maar duurder binnen de reflexen van het huidige financiële systeem”, reageert Rau. “Mensen zijn kort cyclisch verantwoordelijk in een bepaalde rol. In die tijd is het misschien duurder, maar op de lange termijn is circulaire inkoop vele malen goedkoper.” Bij leveranciers ligt hiervoor ook een taak. “Ik zie nu veel servicecontracten waarin bijvoorbeeld een lamp binnen vijf jaar wordt afgeschreven, maar het verdienmodel voor circulair ontstaat pas bij de tweede of derde gebruiker. Je hoéft dus niet bij de eerste gebruiker al kostendekkend te zijn.”

Te gast op aarde

Op welk detailniveau toehoorders ook bezig zijn met circulaire inkoop: Rau benadrukt meermaals dat ze het hogere doel niet uit het oog moeten verliezen. “Het gaat om het cultiveren van de relatie tussen mens en aarde.”

Te gast op aarde, de tijdelijkheid van het bestaan: het is al vanaf Raus tiende zijn leidmotief. Door een ernstig ongeluk verbrandde hij toen de helft van zijn lichaam en lag hij maanden in een soort couveuse, legt hij uit. Zijn carrière pad is allesbehalve standaard. Hij studeerde architectuur, volgde een dansopleiding en werkte in de zorg voor hij in 1992 zijn architectenbureau oprichtte. Een bureau dat, toen nog tegen de stroom in, altijd duurzaam bouwde.

“Als student was ik er al veel mee bezig wat mijn bijdrage aan deze wereld zou zijn. Ik wilde me op basis van mijn context als mens verder ontwikkelen. Dat maakte me vaak een permanente outsider.” Hij ziet zijn bijzondere biografie als een tour. “Ik heb me heel vaak afgevraagd waarom ik architect ben geworden. Het werd me duidelijk toen ik doorkreeg dat ik wilde werken aan de architectuur van het economische systeem. Dat werd de geboorte van Turntoo.

Een vraag uit de zaal: hoe gaat Rau ermee om dat hij een permanente outsider is? “Dat wisselt. Ik heb huilend in de auto gezeten omdat ik mijn boodschap niet kon overbrengen. Maar je moet ook krachtig zijn en koers houden. Het belangrijkste is dat je lieve mensen om je heen verzamelt voor wie je een insider bent. Ik merk dat die kring steeds groter wordt. Gelukkig maar.”

Ook deel uitmaken van de circulaire inkoopbeweging van koplopers in de Metropoolregio Amsterdam?

Tijdens State of the Region op 20 juni 2018 komen de 700 kernspelers uit de Metropoolregio Amsterdam bij elkaar. Ze gaan met elkaar in gesprek over hun visie op de economische toekomst van de regio, zij delen de resultaten en voeren een debat over hun gezamenlijke uitdagingen. Met elkaar werken zij aan de ambities voor de Metropool van de Toekomst. State of the Region, een initiatief van de MRA-overheden, Amsterdam Marketing en de Amsterdam Economic Board, is meer dan een ‘one off event’. Het is een mijlpaal in een traject waarin partijen in de MRA worden gestimuleerd om de krachten te bundelen om concrete doelen te behalen op de 5 grootstedelijke uitdagingen: Circulaire Economie, Mobiliteit, Gezondheid, Talent voor de Toekomst en Digitale Connectiviteit.

State of the Region is tevens de aftrap van het innovatiefestival WeMakeThe.City dat plaats zal vinden van 20 tot 24 juni 2018.

State of the Region stimuleert stakeholders in de MRA tot een next level in de samenwerking:

• Creëren van een groter bewustzijn bij alle aanwezigen ten aanzien van het belang van samenwerking op MRA-niveau;
• Toewerken naar harde toezeggingen van partijen om gezamenlijk te werken aan concrete doelen.

Voor de uitdaging Circulaire Economie is Circulair inkopen als hét thema voor State of the Region 2018 geclassificeerd. Er is momenteel veel beweging en energie op dit onderwerp (verlenging van de Green Deal Circulair Inkopen, Nevi, Pianoo), daarnaast hebben de deelnemers van de bestaande learning communities circulair inkopen hun persoonlijke ambities en heeft circulair inkopen voor de overheden in Metropoolregio Amsterdam prioriteit.

In 2016 is er een mobilisatietraject gestart op circulair inkopen met 20 juni 2018 als belangrijk ijkpunt, maar geen eindpunt. Pas als 100% circulair wordt ingekocht is het doel bereikt.

Doelstellingen:

Op 20 juni 2018 willen we 20+ circulaire inkooptrajecten ceremonieel laten ondertekenen.

Wat gebeurt er al, wat staat in de planning.

Wat gaat er goed, maar ook wat ging er niet goed.

Wie doen er mee?

• Voorlopers, voorvechters, partijen die in gezamenlijkheid impact willen maken.

De inspiratiesessie met Thomas Rau is onderdeel van het mobilisatietraject circulair inkopen. Ambassadeurs zijn KPN, C-Creators, de MRA Overheden vertegenwoordigd door het MRA bureau, Universiteit van Amsterdam/ Hogeschool van Amsterdam, Gemeente Haarlemmermeer en de Schiphol Group, gastheer van College Tour.

Meedoen? Dat kan!

Meedoen kan op de volgende 5 manieren:

       1. Leer met elkaar in de Communities of Practice:

Voor overheden: Neem contact op met Jolein Baidenmann, MRA grondstoffenregisseur, j.baidenmann@metropoolregioamsterdam.nl

 Voor bedrijven en kennisinstellingen: Neem contact op met Claire Teurlings, c.teurlings@amecboard.com

2. Samenwerken op verschillende product categorieën:

• Circulair slopen en bouwen/renoveren
• Catering
• Kantoormeubilair/inrichting (bijvoorbeeld licht, vloeren en meubels)
• ICT apparatuur en gebruik servers
• Afvalstromen in de KWD (kantoren, winkels en detailhandel) sector
• Bewegwijzering
• Speelmeubilair

Geef je voorkeur aan via: Circulairinkopen@amecboard.com (met bedrijfsnaam en ambitie)

3. Stap het podium op! Onderteken 1 of meerdere eigen inkooptrajecten op het podium 20 juni 2018;

4. Algehele steunbetuiging voor dé nieuwe norm: inkoop van circulair ontworpen producten en diensten

5. Het inspireren en motiveren van het eigen netwerk om deel te nemen aan de circulaire inkoopbeweging.

Hier vind je alle foto’s van dit evenement.