Zorg2025: kunstmatige intelligentie voor een betere gezondheid

De koning vroeg het zich twee dagen geleden nog af in zijn troonrede: ‘(…) hoe passen we technische zorginnovaties op brede schaal toe?’ Jammer dat hij er vandaag in Dauphine niet bij is. Zorg2025-sprekers Joanne Ujčič-Voortman, Bart Geerts en Lucas Fleuren van AmsterdamUMC geven daar met mooie voorbeelden antwoord op de vraag van de koning.

De Zorg2025-bijeenkomst is een initiatief van Amsterdam Economic Board, Kamer van Koophandel, Rabobank, SIGRA en Ahti, waarbij steeds een ander thema centraal staat. Dit keer is dat kunstmatige intelligentie in de zorg.

Het Sarphati-cohort

Joanne Ujčič-Voortman is onderzoeker bij Sarphati Amsterdam, een wetenschappelijk onderzoeksinstituut dat zich richt op het onderzoeken van leefstijlgerelateerde aandoeningen als (ernstig) overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten. Zij vertelt vandaag over het Sarphati-cohort, de data-infrastructuur van de organisatie en hoe ze dat aan het opbouwen zijn. Hun mantra: think big, start small.

“De Amsterdamse jeugdgezondheidszorg heeft 97 procent van de kinderen in Amsterdam in beeld, een enorm hoog percentage”, vertelt Ujčič-Voortman. “In de dossiers van die kinderen staat data over hun ontwikkeling, die in de eerste plaats relevant is voor hen als individu. Maar als we die data wat verrijken kunnen wij daar als onderzoekers ook enorm veel relevante informatie uithalen.”

Ouders overtuigen

Sarphati heeft een app en filmpje gelanceerd waarin het onderzoeksinstituut aan ouders toestemming vraagt voor het geanonimiseerd gebruiken van deze data. Ruim 4.000 ouders hebben nu toestemming gegeven. Om de groep een zo goed mogelijke afspiegeling te laten zijn van de Amsterdamse samenleving proberen de onderzoekers onder meer via buurthuizen rechtstreeks in contact te komen met ouders uit verschillende sociale klassen en van verschillende nationaliteiten. Sarphati wil bij de deelnemende ouders ook gegevens ophalen over hun eigen welbevinden.

Om de data te verrijken ontwikkelde het onderzoeksinstituut vragenlijsten die in consulten moeten worden ingevuld. “De zorg voor de patiënt is leidend, alleen de registratie hebben we na langdurig overleg met zorgorganisaties aangepast. Zo moeten alle velden nu verplicht ingevuld worden”, zegt Ujčič-Voortman.

Sarphati werkt nu aan twee subcohortstudies, waarvoor de eerste respondenten zich gemeld hebben: een microbioom-studie en een studie waarvoor ouders voedingsdagboeken van hun baby gaan bijhouden. Ook zijn er plannen om data uit de schoolgezondheidszorg — over kinderen tussen de vier en twaalf jaar oud — te standaardiseren, zodat ook die gebruikt kunnen worden voor onderzoek.

Infecties voorspellen

Bart Geert is anesthesist én oprichter van Healthplus.ai, een startup met als taglines ‘Living healthier lives’ en ‘Personalizing care with AI’. “Gemiddeld duurt het zeventien jaar voordat in artikelen gepubliceerde onderzoeksresultaten hun weg vinden naar de patiënt”, zegt hij. “Maar waarom gebruiken we geen data van nu om die in te zetten voor de patiënten van nu?”

Die vraag vormde de basis van zijn bedrijf, dat onder meer Periscope ontwikkelde. Periscope gebruikt machine learning om te voorspellen of iemand na een operatie wel of geen infectie krijgt. Dezelfde techniek kan straks ook gebruikt voor het voorspellen van andere complicaties, bijvoorbeeld bloedingen en een hartstilstand.

Terug naar de infecties: 17 tot 25 procent van de mensen die geopereerd wordt krijgt er een. Dat is niet alleen onprettig voor de patiënt en zijn naasten, maar brengt ook hoge kosten met zich mee, zo’n 10.000 euro per infectie. Wereldwijd schat Geerts de kosten die het gevolg zijn van infecties op bijna 460 miljard dollar.

Periscope kan nu vijf dagen voor een operatie op basis van bestaande gegevens in het elektronisch patiënten dossier (EPD) van het ziekenhuis met 90 procent zekerheid zeggen of iemand een infectie krijgt of niet. Gangbare methoden — een inschatting van de arts en biomarkers —komen tot een nauwkeurigheid van zo’n zeventig procent.

Healthplus.ai heeft de eerste betalende klanten en voert over de hele wereld gesprekken met ziekenhuizen, maar ook met EPD-leveranciers en toezichthouders. De kunstmatige intelligentie is niet de meest complexe kant van zijn product, vertelt Geerts. Het organisatorische deel is veel uitdagender. “We willen natuurlijk niet alleen inzichten geven, maar ook dat de artsen er iets mee doen. Daarom moeten we Periscope koppelen aan de workflow die er al is in alle verschillende ziekenhuizen. Dat is een veel ingewikkelder proces.” Daarvoor zijn ze nu aan het partneren met alle EPD leveranciers zoals het Amerikaanse Cerner, EPIC of het Nederlandse Chipsoft.

AI op de IC

Lucas Fleuren is promovendus en arts-assistent op de Intensive Care van het Amsterdam UMC, locatie VUmc én verzot op data. In zijn promotie-onderzoek naar de toepassing van kunstmatige intelligentie voor een betere behandeling van bloedvergiftiging op de IC combineert hij beide. Vandaag deelt hij hoe machine learning een rol kan spelen op zijn afdeling.

Bijvoorbeeld bij het voorspellen van sepsis, bloedvergiftiging. Jaarlijks sterven daar wereldwijd 6 miljoen mensen aan. “Hoe eerder iemand met bloedvergiftiging antibiotica krijgt, hoe beter. Uit mijn onderzoek blijkt dat er al behoorlijk wat modellen zijn die best goed kunnen voorspellen of iemand sepsis krijgt of niet. Maar slechts vier procent van die modellen is een keer in een ziekenhuis getest.”

Dosering antibiotica

Een ander onderzoek waar Fleuren aan werkt is de dosering van antibiotica. Hij is nu een model aan het testen dat de dosering uitrekent die een patiënt nodig heeft. De arts krijgt straks in zijn scherm een duidelijk en concreet advies hierover.

Ook bij patiëntontslag kan kunstmatige intelligentie een rol spelen. Fleuren werkt samen met de Amsterdamse startup Pacmed aan een ontslagmonitor, die op basis van een heel scala aan parameters voorspelt wat de kans op heropname is als iemand nu de IC verlaat.

Gaan dit soort modellen de rol van de dokter overnemen? Gaan er banen verdwijnen door het inzetten van dit soort technologie? Fleuren verwacht van niet. “Wij denken dat technologie, dat kunstmatige intelligentie de co-piloot van de arts wordt. Modellen moeten dus gaan samenwerken met doktoren in de klinische praktijk.”

Heb je ook ideeën over hoe we zorginnovaties breder kunnen toepassen? Laat het ons weten. Of kom naar de volgende editie van Zorg2025 op 19 november in Dauphine in Amsterdam.

PowerPoint presentatie Ujcic-Voortman, Joanne

PDF Bart Geerts