Vooruitwerken op de toekomst

In het Parooltheater in Amsterdam Oost, staat het ontbijt al klaar. De dag begint met koffie en verse croissants, daarna schuiven de bezoekers aan voor de eerste resultaten van het regioplan Werk Maken van Talent (WMvT). Al vier jaar loopt dit regionale sectorplan, in het leven geroepen om de positie van onder meer studenten, zzp’ers en werkzoekenden in de Metropoolregio Amsterdam te verbeteren. Is dat ook gelukt?

‘In totaal hebben we met dit programma zesduizend mensen weten te bereiken,’ zegt Huib de Jong, voorzitter College van Bestuur van de Hogeschool van Amsterdam en lid van de Board. ‘Het was ongelofelijk belangrijk om deze experimenten van de grond te krijgen, en dankzij de subsidie voor dit programma is dat geluk.’ Hij benoemt het belang van de persoonlijke aanpak. ‘Je moet stappen maken om elk individu te begeleiden naar de arbeidsmarkt en hun kansen te vergroten. Daarbij is een leven lang leren essentieel voor iedereen: de mogelijkheid bieden om in iedere fase van het leven stappen te zetten.’

Mismatch voorkomen

Volgens De Jong betekent dat; denken in modules, cursussen en een algeheel dynamiseren van het onderwijs. Uiteindelijk werden voor het regioplan Werk Maken van Talent (WMvT) alle experimenten geëvalueerd en in kaart gebracht, onder meer door de UvA. De Jong noemt deze evaluatie een onderscheidende en fundamentele stap van het programma, dat als doel heeft om de arbeidsmarktkansen te vergroten.

‘Kennis en inzicht doen we op door te experimenteren,’ zegt hij. ‘Door te leren van verschillende methodieken.’ Want hoe voorkom je die mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt? Hoe bereik je de mensen in de metropool die de banen leveren én de banen vervullen? ‘Alleen al in de regio verdwijnen in de toekomst 100.000 banen door invloed van technologie, op redelijk korte termijn. Het gaat om die mismatch van vraag en aanbod. In de afgelopen vijf jaar is duidelijk geworden hoe complex die vraagstukken zijn. We hebben elkaar hard nodig in de metropool, met mensen die banen leveren en mensen die banen vervullen.’

Effectieve maatregelen

Het belang om werk te maken van talent, het idee dat we elkáár nodig hebben op de arbeidsmarkt, onderschrijft ook Wim Groot, hoogleraar Economie (UvA). Op basis van het onderzoeksprogramma blijkt dat de subsidies voor werkgelegenheid in de marktsector het meest effectief zijn. Net als de scholingsprogramma’s voor werkzoekenden, hoewel in iets mindere mate.

Maar is het WMvT geslaagd? ‘We zien gemengde resultaten,’ zegt De Groot. ‘Sommige maatregelen werken wel en andere niet, maar mijn persoonlijke indruk is dat het beeld over het algemeen positief is. De maatregelen gericht op werkzoekenden blijken het meest effectief, gevolgd door scholingsmaatregelen.’

Van de tien maatregelen van WMvT – waarvan er acht werden geëvalueerd – viel vooral de training van zij-instromers op. De Groot: ‘Na afloop van de praktijkscholing kreeg van deze groep maar liefst vijftig procent een baan, in tegenstelling tot de controlegroep waarvan maar vier tot vijf procent een baan kreeg. Daarnaast was het opvallend dat de studiekeuzeprogramma’s om vmbo leerlingen te stimuleren vooral voor een technische opleiding te kiezen positief uitvielen voor leerlingen zónder migratie achtergrond, maar een negatief effect hadden op leerlingen mét migratie achtergrond.’

Evaluatie Werk Maken van Talent 2018

Arbeidsmarkt van de toekomst

De begeleiding valt voor elk individu anders uit, zoals Huib de Jong al zei. Toch is met de technologische revolutie in aantocht juist die begeleiding van belang. Want in de toekomstige arbeidsmarkt zal technologie een steeds grotere rol spelen. En daarmee groeit het belang van dynamisch onderwijs: elk individu moet klaar zijn voor de arbeidsmarkt van de toekomst. Keynotespreker, Hendrik-Jan Grievink (designer Next Nature Network), wijst op de veranderingen die de huidige technolisering met zich meebrengen. ‘Banen zullen verdwijnen en veranderen door de robotisering,’ zegt Grievink. ‘Hoe verhouden we ons daartoe?’

Grievink benoemt het grote verschil tussen de computer en het menselijk brein. Waar een computer exact is en zich bezighoudt met specifieke taken, is een menselijk brein tot heel andere dingen in staat: interpreteren, ambiguïteit, sociale intelligentie, creativiteit. ‘Het gevaar dreigt wanneer mensen als machines gaan nadenken in plaats van andersom,’ zegt hij. ‘We moeten niet de competitie met robots aangaan maar juist met ze samenwerken.’ Daarom heeft hij met Next Nature Network een uitzendbureau opgestart waarin mens en robot die samenwerking aangaan. Hij laat een filmpje zien van een Shiva Therapist: een fysiotherapeut die met vier mechanische extra armen haar krachten vergroot.

‘De uitdagingen voor de arbeidsmarkt worden gedreven door grote transities; de energie transitie, circulaire en digitale transitie. Zeker deze laatste heeft grote impact op werk. Dit willen wij als Board ondersteunen,’ besluit Jet de Ranitz, voorzitter van College van Bestuur Hogeschool Inholland en voorzitter Stuurgroep Human Capital. De uitdagingen die we volgens haar rond talent en arbeidsmarkt hebben zijn; de technologische achterstand, vraag en aanbod bij elkaar brengen en opereren in de frontlinie, dus blijven innoveren. ‘De beroepsbevolking moet daarin mee, nu en in de toekomst. Daar gaat de uitdaging Talent voor de Toekomst en Werk maken van Talent 2.0 over.’

Samenvatting Onderwijs- en arbeidsmarktmonitor 2017

Tekst: Renske Jonkman