Collectief circulair inkopen van zonnepanelen

Bekijk de video waarin Amsterdamse wethouder Marieke van Doorninck praat over circulaire zonnepanelen.

“Als je met elkaar dezelfde circulaire contracteisen gaat neerleggen dan is er voor de markt veel duidelijker perspectief en sturing. We kunnen hier samen een fantastisch initiatief van de grond krijgen. We moeten de krachten bundelen als het gaat om inkoop. Zo kunnen we gezamenlijk doorstoten naar het creëren van een grote marktvraag voor circulaire zonnepanelen. De technieken zijn al beproefd, we hoeven niet te wachten. Wij kunnen dit gaan doen en volume creëren. Circulaire productie- en verwerkingsroutes zijn al mogelijk en er zijn partijen actief die het initiatief nemen. Met duurzaam economisch perspectief voor Nederland en Europa.”

– Jacqueline Cramer, Boardlid en regisseur circulaire economie

Circulair inkopen van zonnepanelen

Wat helpt om de inzet van zonnepanelen en circulaire verweking op te schalen en te versnellen, is om vanuit inkoop contractuele eisen op te nemen.

Gerard de Leede van Solarge schetst mogelijke inkoopcriteria: “Wij willen zonnepanelen met een carbon footprint die niet boven een bepaald niveau uitkomt. Dan kunnen producenten daarop gaan concurreren. Of sturen op PFAS-vrije panelen. Het zou helpen als er uitvragen komen: wij willen een paneel zonder PFAS.”

Totale levensduurkosten

Naast het opnemen van circulaire eisen, kunnen opdrachtgevers rekenen met ‘total cost of ownership’. Dat stimuleert circulaire oplossingen én is beter voor de inkopende organisaties.

Rosalinde Klein Woolthuis schetst de visie van Wocozon, een stichting die tegen de 1.000 huizen per maand van zonnepanelen voorziet in de sociale huursector en werkt met leaseconstructies. “Wij proberen onze klanten, de woningcorporaties aan de vragende kant, altijd te overtuigen om te kijken naar de totale levensduurkosten. Vaak kijken ze alleen naar aanschafkosten. Over de hele levensduur zijn goedkopere aanbiedingen juist de duurdere oplossing, omdat er al snel onderdelen vervangen moeten worden. Eigen Haard heeft bijvoorbeeld 50.000 woningen in Amsterdam. Als je daar slechte installaties plaatst, heb je na zes jaar een ramp, met service teams die continu de stad rondrijden om problemen op te lossen.”

Een ander instrument om op te sturen voor overheden is de MPG-score voor gebouwen. Een MPG-score is de som van de schaduwkosten van alle toegepaste materialen in een gebouw. Deze berekening houdt ook rekening met de materialen die worden vervangen tijdens de levensduur van het gebouw. De totale som wordt gedeeld door de levensduur en door het bruto vloeroppervlak van een gebouw. In de score wordt ook onder meer  de ‘Life Cycle Analyses’ van zonnepanelen meegenomen. Met circulaire zonnepanelen kan je de MPG omlaag krijgen. Door die lat hoger te leggen in de bouw stimuleer je dat er zonnepanelen met een lagere milieu-impact gebruikt gaan worden. Als je bovendien aan SDE-achtige subsidies LCA-scores of andere stimuleringsinstrumenten zou koppelen, dan zorg je dat gesubsidieerde projecten – die uiteindelijk door ons allemaal betaald worden vanuit de belasting – dat die circulairder aanbesteed worden. Iets vergelijkbaar is mogelijk met importheffingen, zoals de carbon border tax.

Ecolabel & keurmerk

Parallel hieraan wordt op Europees niveau gewerkt aan een Ecolabel voor zonnepanelen. De contouren zijn al geschetst. Een ander initiatief op dit vlak is EPEAT, een keurmerk dat producten voor de hele elektronische industrie op circulariteit en andere indicatoren test. Die keurmerken gaan producenten enorm helpen.

Product as a service

Inkopende organisaties kunnen zonnepanelen als product inkopen, maar ook ‘as-a-service’ via een leasemodel. Leveranciers die grote volumes zonnepanelen installeren en beheren voor verschillende klanten, kunnen met leaseconstructies zelf blijven sturen op kwaliteit en duurzaamheid van de panelen.

Handreiking inkoop zonnepanelen

Een handreiking voor gemeenten en andere publieke opdrachtgevers – over hoe je een circulaire aanbesteding van zonnepanelen zinnig insteekt – is na de zomer beschikbaar. Voorstel is om een koppeling te maken van dit initiatief met de buyer groups van PIANOo en Rijkswaterstaat. Zij ontwikkelen nationaal geharmoniseerde circulaire inkoopcriteria voor verschillende productgroepen waarin ze zonnepanelen voorlopig nog niet meenemen. De Metropoolregio Amsterdam zou dan gezamenlijk launching customer kunnen zijn.

Platform ZonNext voor tweedehands zonnepanelen

Maartje van Engelen vertelt over het initiatief van Sungevity voor hergebruik en refurbishment van gebruikte panelen. Het is belangrijk om zonnepanelen tot de laatste kWh te gebruiken. Daarvoor heeft Sungevity het platform ZonNext gelanceerd, samen met een aantal partners waaronder WEEE Nederland en Urgenda. “ZonNext is een weeshuis voor gebruikte zonnepanelen, een platform om vraag en aanbod van gebruikte zonnepanelen te matchen. Bijvoorbeeld, een overheidsgebouw met zonnepanelen wordt afgebroken; de panelen komen vrij en worden beschikbaar gemaakt voor huishoudens met energiearmoede.” WEEE NL is bij ZonNext betrokken, om zonnepanelen te testen en certificeren. Bezoek hier het platform.

Toekomst van zonnepanelen: van visie naar realisatie

De volgende twee hoofdvragen waren de rode lijn van de bijeenkomst:

1. Hoe kunnen we ons goed voorbereiden op de stroom aan gebruikte zonnepanelen die massaal op de markt zal komen rond 2026? Welke hergebruiks- en recyclingsmogelijkheden zijn er voor deze stroom? En hoe zorgen we dat we tijdig in de startblokken staan voor hoogwaardig hergebruik en recycling?
2. Welke innovatieve zonnepanelen zijn er in ontwikkeling die qua ontwerp, duurzaamheid en circulariteit aan veel hogere standaarden voldoen? Kunnen we als Nederland hierin een marktpositie veroveren, zo nodig in Europees verband? En hoe kunnen we deze circulaire zonnepanelen grootschalig op de markt krijgen?

Lees het uitgebreide verslag.

En lees ook dit artikel over zonnepanelen en het Circulair Economy Lab uit het tijdschrift Milieu.

Ook aansluiten?

Wil je samenwerken aan zonnepanelen als het gaat om vergelijkbare contracteisen, volume creëren of wil je launching customer zijn? Neem dan contact op met Claire Teurlings, lead Circulaire Economie.

Dit Circular Economy Lab over circulaire zonnepanelen is georganiseerd door het AMS Institute in samenwerking met het Utrecht Sustainability Institute, de Amsterdam Economic Board, de gemeente Amsterdam en Alliantie Cirkelregio Utrecht. Meer informatie, zoals de slides en de videoregistratie van het event, vind je hier.