Durf jij een automatische lift te gebruiken?

In 2020 moet de Board nog meer de agenda gaan bepalen. “We moeten een plaats zijn waar we lastige, schurende vragen over de toekomst van de regio bespreken met experts én met dwarsdenkers”, zegt Board-directeur Nina Tellegen. En daarnaast blijft de Board met haar stakeholders werken aan een slimme, groene en gezonde regio. “Daarbij moeten we het niet alleen over samenwerking en technologie hebben, maar ook over gedrag. Daarom hebben we vandaag futurist Thimon de Jong uitgenodigd.”

Wat is jouw automatische lift?

Thimon de Jong is sociaal psycholoog, directeur van denktank Whetston en wereldwijd een veelgevraagd spreker over ons toekomstige gedrag. “Iedereen hier in de zaal is bezig met verandering, met innovaties”, begint hij. “Technologie speelt daarbij een sleutelrol. Maar de eerste reactie van mensen daarop is bijna altijd negatief. Als we ons meer bewust zijn van deze eerste emotionele reactie op nieuwe technologie, kunnen we innovatie een duwtje geven.”

De Jong haalt een historisch voorbeeld aan: dat van de automatische lift, die niet bepaald warm werd ontvangen in 1900. Mensen weigerden er simpelweg in te stappen, waardoor het ontwerp de ijskast in ging. Tot 1945, toen liftbestuurders in New York City massaal staakten. De herintroductie ging gepaard met zes aanpassingen: een alarmknop, de mogelijkheid om iemand te bellen, liftmuziek, een spiegel en marketing. De Jong: “Die aanpassingen waren niet nodig vanuit functioneel oogpunt, maar wel om mensen de lift daadwerkelijk te laten gebruiken.”

Aan zijn toehoorders vraagt hij: wat is jouw automatische lift? Welke nieuwe ontwikkeling omarm je emotioneel nog niet? De Jongs persoonlijke automatische lift is emotion AI, waarbij we met behulp van sensoren iemands emotie kunnen inschatten. Er zijn al volop toepassingen voor deze technologie: IBM, Vodafone en Unilever gebruiken het al voor sollicitatiegesprekken. “Toen ik dat las, dacht ik: ik wil dit niet. Maar studenten die ik in Utrecht lesgeef zagen hier helemaal niet zo’n probleem in. Eén ervan vond het zelfs minder eng om zo’n gesprek via een app met een robot te voeren dan om naar een kantoorgebouw te gaan en tegenover een echt iemand te zitten.”

De ethische discussie

Er is een bedrijf dat deze technologie gebruikt voor slimme winkelschappen, er loopt een proef bij de douane op vliegvelden en ook in de zorg lijken er veel mogelijkheden te liggen voor emotion AI. “Technisch werkt het, juridisch mag het, maar is het ethisch wel het juiste om te doen? Dat is een vraag die meer bedrijven zich zouden moeten stellen.”

Maar ethiek is voor veel organisaties een moeilijk onderwerp. Daar moet de overheid zich mee bezighouden, is een veelgehoorde reactie. “Wij hebben eigenlijk helemaal niet geleerd om de discussie over ethiek te voeren”, zegt De Jong. “Mensen die zo’n gesprek aanzwengelen stuiten vaak op een muur.” Hij juicht dan ook toe dat er een omslag gaande is. De eerste grote tech bedrijven hebben al ethiekteams. En dat adviseert hij vandaag dan ook aan de aanwezigen. “Zorg voor vaardigheden om over ethiek te praten; school jezelf bij, huur iemand in. Dank voor jullie aandacht en succes met jullie automatische liften!”

Belangen van iedereen

Onder het genot van een glas champagne praten de aanwezigen na over het verhaal van De Jong. “Ik geloof er erg in dat we mensen niet alleen rationeel maar ook emotioneel moeten verbinden aan systeemveranderende innovaties die het verschil maken en de nieuwe standaard neerzetten”, zegt Margriet Larmit van Mindcraft. “Het bedrijfsleven moet de tijd nemen om na te denken over de toekomst en vervolgens aan de juiste knoppen draaien. Hiervoor is nodig dat we samen op zoek gaan naar verrassende verbindingen om creatieve oplossingen voor complexe problemen te bedenken.”

“En we moeten samen op zoek naar verrassende verbindingen om oplossingen te realiseren.” Ook Fred Nilsen van de gemeente Lelystad vindt het verhaal van De Jong vooral een aanmoediging om meer de samenwerking op te zoeken. “Organisaties zitten nog te veel op hun eigen ideeën, innovaties hebben meer kans als ze sneller naar buiten treden. Alleen dan blijft er beweging.”

Jacinta Scheerder van We the Future heeft nog wel een aanvulling op het verhaal van haar collega-futuroloog. “Binnen organisaties zou niet alleen meer aandacht moeten komen voor ethische discussies, maar ook voor conflictmanagement. Bij innovatie hoort conflict, maar ook daar weten we vaak niet goed mee om te gaan.” “De gedragspsychologie wordt inderdaad veel te weinig gebruikt”, zegt Thomas Vernooij van de UvA. “We moeten rekening houden met de belangen van iedereen en niet blijven hangen in het overdrijven van innovaties.”

“Mijn automatische lift is denk ik ook emotion AI”, zegt Inge Clazing van het AVL. “Maar tegelijkertijd denk ik dat we er in de zorg heel veel aan kunnen hebben.” Brigitte Paulussen van BeterBussiness vertelt over een initiatief in de gemeente Haarlem waardoor er nu 41 auto’s minder zijn in een wijk. Het succes van het initiatief had alles te maken met de aandacht die er aan emoties werd besteed, denkt ze. “Ik moet Thimon zeker koppelen aan de initiatiefnemers daarvan. En ik ga m’n dochter adviseren om ethiek te studeren, haha.”

Doe jij ook mee?

Met het Eindejaarsevent sluit de Board een prachtig jaar af. Zo kwam het programma TechConnect in 2019 echt van de grond. Met dit programma wil de Board met bedrijfsleven en onderwijsinstellingen vijftigduizend extra mensen naar de tech-arbeidsmarkt leiden. Neem twintiger Ahmed uit Osdorp, die meedoet aan TechGrounds. Ahmed gaat naar een codeerschool, waardoor hij straks enorme kansen heeft op de arbeidsmarkt. Net als vijftiger Anneke uit Purmerend, die haar baan is kwijtgeraakt bij de bank en nu via tekkieworden.nl een nieuwe richting inslaat.

Ook de ondertekening van de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek is een van de hoogtepunten van 2019. Vijftig partijen uit de regio zetten dit jaar hun handtekening onder deze afspraak.

De Board werkte verder onder meer aan energiebesparing in datacenters en binnen het open stedelijk innovatieplatform Amsterdam Smart City werd gewerkt aan betere buurten en straten. Eigenlijk heeft Nina Tellegen maar één vraag aan de aanwezigen én lezers: “Doe jij ook mee?”

Meedoen aan een van onze initiatieven? Dat kan! Hier lees je hoe jij ook een bijdrage kunt leveren aan een slimme, groene en gezonde Metropoolregio.

En wil jij voortaan ons belangrijkste nieuws in je mailbox ontvangen? Meld je dan hier aan voor onze maandelijkse Board Update.