Samen de internationale fietsmetropool versterken!

“De inzet van de Green Deal Fiets is om concrete doelen en acties vast te stellen waarmee we de regionale fietscultuur naar een hoger plan brengen”, zegt Richard Hoving van de Amsterdam Economic Board bij de start van de vervolgsessie. “De Metropool is dé plek voor fietscultuur en fietsinnovatie en dat willen we samen verder uitnutten.”

Na de kick-off in februari werd er begin deze maand in kleine groepjes gebrainstormd over de vier fietsthema’s waar het initiatief zich in eerste instantie op focust: servicestations, arbeidsvoorwaarden, een kenniscluster en kinderen. De betrokkenen delen vandaag de uitkomsten van die sessie.

Servicestations voor fietsen

Marcel van Beek van de Schiphol Groep neemt zijn toehoorders mee naar de vergevorderde plannen voor een fietsservicestation. Deze pilot komt er in opdracht van de staatssecretaris en Schiphol stelt hiervoor ruimte beschikbaar tussen Amstelveen, Badhoevedorp en Schiphol, langs de N232 en op een kruising van drie snelfietsroutes. “Dagelijks komen daar duizenden woon-werkfietsers en recreatieve fietsers langs”, zegt Van Beek.

Het station bestaat uit drie modules. Bij de eerste module kunnen fietsers terecht als ze pech hebben of hun fiets willen laten onderhouden. Shelter is de tweede module, daar kunnen gebruikers een regenpak lenen of werken op een flexplek als ze wachten op hun fietsreparatie. De derde module is transfer: gebruikers kunnen daar een e-bike pakken als hun eigen fiets wordt onderhouden of als ze met de bus zijn gekomen.

Het fietsservicestation wordt duurzaam gebouwd, is non-profit en biedt leerbanen en beschut werk aan. Het idee is dat een ervaren facilitator de stations gaat uitbaten. Met campagnes gaat het station zich richten op gebruikers uit de goinGDutch-community, die meer Schiphol-medewerkers op de fiets wil krijgen. Ook werkgevers worden een doelgroep, die betalen nu per werknemer 75 euro per maand aan parkeerkosten en kunnen dus besparen én bijdragen aan de vitaliteit van hun medewerkers.

“De staatssecretaris heeft ons gevraagd om dit repeteerbaar te maken”, zegt Van Beek. “We hopen met dit eerste servicestation dus veel kennis en ervaring op te gaan bouwen en die kennis maximaal te gaan delen met iedereen.” Het is de bedoeling dat het fietsservicestation in het voorjaar 2022 wordt geopend.

Fiets in de arbeidsvoorwaarden

We kennen allemaal de vele voordelen van fietsen. Hoe kan het dan dat zoveel organisaties nog geen goed fietsplan hebben? De groep van Mark Danhof (Lease a Bike Nederland) dook tijdens hun brainstorm in deze vraag. “Er zijn organisaties die door onwetendheid nog helemaal geen fietsplan hebben en er zijn organisaties die wel een fietsplan hebben, maar moeite hebben om mensen op de fiets te krijgen. Die twee groepen moeten we op een of andere manier aanspreken.”

Bij die eerste groep is er bijvoorbeeld een gebrek aan kennis over de wet en cao’s en heerst soms het idee dat zo’n fietsplan vooral veel tijd en moeite kost. Die groep moet dus beter inzicht krijgen in de baten van fietsgebruik. Voor beide groepen geldt dat ze vooral ook goede voorbeelden moeten zien. “Wij kunnen hier zelf ook een voortrekkersrol in spelen en laten zien wat werkt”, zegt Danhof.

Een regionaal fietskenniscluster

Wat maakt het fietsen in Nederland nou zo robuust en zo interessant? Jaarlijks melden zich alleen al in Amsterdam zo’n 150 tot 200 delegaties uit de hele wereld die hier het antwoord op willen hebben, vertelt Marco te Brömmelstroet van de UvA.“De fiets is niet alleen een manier om je te verplaatsen, maar dwingt je ook om na te denken over de straat, de stad en de maatschappij.”

De brainstormgroep van Te Brömmelstroet bedacht het ‘clearinghouse’, een one-stop-shop waar wij als regio alle kennis over fietsen bij elkaar brengen om de hele wereld te laten zien en te leren hoe de fiets een grotere rol kan krijgen. “Dat clearinghouse kunnen we eigenlijk nu al goed vullen. Er zijn MOOCs over dit onderwerp, met tienduizenden studenten wereldwijd. Er zijn documentaires, goede boeken.”

Wat is er nodig voor zo’n clearinghouse? Een partij die de opdracht krijgt om de fietskennis te ontsluiten en financiële ondersteuning. Van wie die opdracht zou moeten komen? Te Brömmelstroet: “Dat is een goede vraag: het meest logisch is de rijksoverheid, maar ik kan me ook voorstellen dat de Metropool Amsterdam dit doet.”

Kinderen op de fiets

Wat kunnen we eraan doen dat er steeds minder kinderen fietsen? “Er is geen eigenaarschap over dit probleem en ook geen lobby”, stelt Maud de Vries van BYCS vast. “Ouders vinden de fiets te riskant of te duur. De fietsindustrie richt zich vooral op e-bikes. Er groeit nu een generatie op die veel minder fietst. Daar willen we iets aan doen.”

De ambitie uit de brainstorm sluit aan bij de motie Fietscultuur die vorig jaar werd aangenomen in de gemeente Amsterdam: alle kinderen in de Metropool Amsterdam moeten fietsen. Naar schatting zijn er nu zo’n 55.000 kinderen in de regio die geen fiets kunnen betalen.

Het concrete plan is om twee labs te starten: in de Caland-buurt en in Noord. Bij succes worden er ook in Zaanstad en Haarlem labs gestart om vervolgens in de rest van de Metropoolregio verder te gaan.

“We kunnen dit niet alleen”, zegt De Vries. “Het lastige aan fietsen is dat de verdienmodellen ingewikkeld zijn. We moeten dit dus slim met elkaar doen. Met het bedrijfsleven kunnen we plannen maken, maar ook met kennisinstellingen en fondsen als de Edwin van der Sar Foundation en de Bernard van Leer Foundation. Als je ideeën hebt: help ons dan ook om kinderen uit de regio blijvend op de fiets te krijgen.”

Een circulair businessmodel voor de fiets

Circulariteit is een opgave die in alle vier de fietsthema’s terug moet komen. Laurens Nolet van Roetz laat zien hoe zijn bedrijf zowel grondstoffen als talent een tweede kans geeft. Hij vertelt dat er in Nederlands jaarlijks een miljoen weesfietsen worden opgehaald en dat Roetz een deel daarvan ombouwt tot nieuwe designfietsen. Het bedrijf ontwikkelde ook een ov-fiets waarvan 80 procent hergebruikt kan worden.

Wat bevordert nou die circulariteit? De koopfiets in elk geval niet, zegt Nolet. “Daarin zit geen incentive om de fiets onderhoudsarm te maken. De leasefiets lost dat deels op, maar daar wordt vaak vooral gekeken naar onderhoudbaarheid van fietsen. Na 36 maanden, als het contract is afgelopen dan kan de fiets vaak worden overgenomen door de berijder. Maar als we de fiets dan nog een tweede leven kunnen geven heeft dat veel meer potentieel.”

Ook slimmer gebruik en beter onderhoud tijdens dat gebruik kan helpen. “De levensduur van een fiets kan enorm verlengd worden als we alleen al de fietsbanden beter oppompen. Alle ingrediënten zijn er om die fiets te zien als een asset die meerdere levenscycli meegaat. Nu moeten we dat alleen nog ook in werkelijkheid voor elkaar zien te krijgen.”

Het vervolg

Bij alle vier de fietsthema’s melden zich verschillende organisaties die vanuit hun eigen perspectief en kunde willen en kunnen bijdragen. De komende weken gaan de groepen hun plannen verder uitwerken. De bijeenkomst van vandaag laat wederom zien dat er voldoende energie en stapels goede ideeën zijn om te komen tot concrete afspraken; tot afspraken die de Fietsmetropool Amsterdam verder gaan versterken.

Wil jij of wil jouw organisatie ook actief bijdragen aan (één van de) bovengenoemde thema’s, laat dat aan ons weten via Maud de Vries: maud@bycs.org