Energiegemeenschappen: dé oplossing voor congestie?

“In 2050 wordt minimaal 50% van de energie voor de gebouwde omgeving en particulier vervoer opgewekt vanuit een maatschappelijk initiatief.” Wat is nodig om dat moonshot te behalen? Judith Veenkamp van Waag FutureLab ging in op de resultaten van haar onderzoek met het programma Maatschappelijk Initiatief Energietransitie.

Nieuw terrein

Judith vertelde over het belang van civiel-publiek-private samenwerking. Publiek-privaat is bekend terrein, maar civiel-publiek en civiel-privaat zijn vaak nog ingewikkeld. Deze samenwerking vraagt om een gezamenlijke infrastructuur, en een fundament van gedeelde waarden. Dit kost tijd, en is complex, maar biedt wel de noodzakelijke langetermijnoplossingen. Energiegemeenschappen kunnen bijdragen aan verduurzaming, maatschappelijke waardecreatie, innovatie voor decentrale energiesystemen, strategische autonomie en veerkracht.

Hoe organiseren we een energiegemeenschap?

De energiecoöperatie op Sporenburg Amsterdam is een mooi voorbeeld van een energiegemeenschap waar bewoners energie met elkaar delen. Oprichter Jasper Klapwijk benoemde in zijn break-out sessie wat er komt kijken bij het opzetten hiervan.

“Een hoop is al mogelijk, maar het systeem is nog niet helemaal ingericht op dit soort burgerinitiatieven”, vertelt Jasper. “Je kunt alleen energiedelen met je buurt als iedereen gebruikt maakt van dezelfde energieleverancier, die garant kan staan. Dus geen keuzevrijheid meer in energieleveranciers.”

Belangrijkste redenen voor bewoners om energie met elkaar te delen:

• Besparen op de energierekening
• Verdienen aan eigen energie-opwek

Een energiegemeenschap biedt nu nog weinig financieel voordeel. Maar als bewoners hun opgewekte energie kunnen aftrekken van hun verbruik (saldering) en energiegemeenschappen belastingkorting krijgen, dan wordt deelname al een stuk interessanter!

Op Sporenburg liggen nog niet alle daken vol met zonnepanelen, dus er is nu geen sprake van congestie. Maar als het volle potentieel aan daken wordt benut, dan kan dat wel problemen geven. Het is dus essentieel dat lokaal opgewekte energie ook weer lokaal gebruikt kan worden. Dit is zeker mogelijk door energie te delen en als bewoners hun gedrag aanpassen. Vooral energie gebruiken als de zon schijnt dus!

Netcongestie omzeilen in de haven

In de haven van Amsterdam is congestie een groot probleem. Het gebied zit aan de maximale capaciteit voor haar stroomvraag. Nieuwe bedrijven kunnen hierdoor geen aansluiting krijgen en bedrijven die willen groeien, krijgen geen grotere aansluiting. Een oplossing hiervoor is de energiehub, waarin bedrijven hun energievraag en aanbod op elkaar afstemmen en gebruik maken van lokaal opgeslagen energie.

Gem Beemsterboer van Port of Amsterdam vertelde hoe hij een energiehub opzette voor 30 bedrijven. In deze pilot met Liander, hebben de bedrijven op de haven een groepscontract. Daarmee geeft Liander – onder beperkende voorwaarden – capaciteit aan bedrijven in de wachtrij voor een aansluiting. Leden van de coöperatie flexibiliseren hun gebruik van elektriciteit waar mogelijk en plaatsen stroom-meters, om het stroomgebruik optimaal te kunnen sturen. Zo blijven de bedrijven gezamenlijk onder hun contractuele vermogen, terwijl ze daar in hun eentje overheen zouden gaan. Er valt dus nog een hoop te winnen voor bedrijven door gebruik te maken van energiehubs.

Energie uit synergie

In deze break-out sessie van Prof. Dr. John Grin en Dr. Mendel Giezen (Universiteit van Amsterdam) bespraken we welke nieuwe definitie van efficiëntie nodig is bij een gebiedsgerichte energietransitie.

We komen tot de conclusie dat we de schaarse beschikbare ruimte op een andere manier moeten gaan bekijken: van gebruikerswaarde naar belevings- en toekomstwaarde. Dit betekent gebiedsgericht gaan werken. Efficiency wordt vervangen door effectiviteit en elke plek vraagt om ‘rechtvaardigheid’, die past bij de identiteit en waarden van de gebruikers. Hoe verdeel je kosten en baten (distributieve rechtvaardigheid)? Hoe houd je rekening met alle betrokkenen (procedurele rechtvaardigheid) en hoe erken je bestaande en toekomstige problemen (erkenningsrechtvaardigheid)?

Netcongestie Learn & Share: Arbeidsmarkt

De spanning op het net kunnen we op veel manieren verlichten. Het blijft belangrijk de verbinding te zoeken met elkaar, om zo snel mogelijk te kunnen werken aan alle mogelijke oplossingen. In de volgende editie van Netcongestie Learn & Share, op 5 november, gaat daarom over de arbeidsmarkt. Want verzwaring van het net, met dikkere elektriciteitskabels, vraagt om veel mensen.

De event-serie Netcongestie Learn & Share organiseren wij in samenwerking met Caroline van der Kooi van het Centre of Expertise City Net Zero en Judith Veenkamp van Waag Futurelab.